3-1- کلیات

این فصل از مشخصات فنی شامل الزاماتی است که تحت شرایط عمومی پیمان، باید توسط پیمانکار، در مورد تأمین حفاظت و ایمنی رعایت شود.

3- 1-1- استانداردها

علاوه بر استانداردهایی که در این مشخصات فنی ذکرشده‌اند، روش‌ها و ابزار تأمین ایمنی پیمانکار و پیمانکاران دست‌دوم باید بر قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و استانداردهای مربوط به ایمنی، بهداشت‌کار و محیط‌زیست که در سطح کشور یا منطقه طرح لازم‌الاجرا هستند، منطبق باشد. در مواردی که بین این مشخصات و چنین قوانین و مقرراتی مغایرتی وجود داشته باشد، رعایت قوانین مملکتی اولویت دارد و درصورتی‌که مندرجات این مشخصات سخت‌گیرانه‌تر باشد، علاوه بر تطبیق با قوانین مملکتی، روش‌ها و وسایل مندرج در این مشخصات نیز باید به کار گرفته شوند. پیمانکار باید مفاد استاندارد »دستورالعمل حفاظت و ایمنی در کارگاه‌های سدسازی« (نشریه شماره 247 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور) را کاملاً رعایت کند و برای برنامه‌ریزی در مواردی که در استاندارد مذکور و این دفترچه مشخصات ذکر نشده است، استاندارد Construction Safety Standards از نشریات USBR باید مدنظر باشد (در این فصل از مشخصات فنی عمومی به دلیل تکرار ارجاع به این استاندارد به‌طور خلاصه آن را USBR: CSS نامیده‌ایم).

3- 1-2- مسؤولیت‌های پیمانکار

مسؤولیت تطابق تمام فعالیت‌ها، تجهیزات و وسایل در کارگاه با این دفترچه مشخصات و استانداردهای مذکور در آن (به‌ویژه نشریه شماره 247 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور) با پیمانکار خواهد بود. این مسؤولیت شامل تمام مواردی است که توسط پیمانکار اصلی یا پیمانکاران دست‌دوم و یا تولیدکنندگان دیگر اجرا، راه‌اندازی، نگهداری یا ساخته می‌شود.

هیچ‌یک از کارکنان پیمانکار، پیمانکاران دست‌دوم و تولیدکنندگان طرف قرارداد پیمانکار اصلی نباید تحت شرایط غیربهداشتی، مضر یا خطرناک - به شرح مندرج در این دفترچه مشخصات و استانداردهای مرجع آن -کار کنند.

مندرجات این مشخصات و کاستی‌های احتمالی آن از مسؤولیت پیمانکار برای تأمین ایمنی و بهداشت‌کارکنان نمی‌کاهد.

3- 1-3- تغییر در مشخصات

درصورتی‌که تحت شرایط خاصی مندرجات این فصل از مشخصات فنی قابل‌اجرا نباشد، تغییر در مشخصات از مسؤولیت‌های مهندس مشاور و در مشخصات فنی خصوصی خواهد بود. همچنین تغییرات احتمالی پس از درخواست پیمانکار موردبررسی مهندس ناظر قرار خواهد گرفت. درخواست پیمانکار باید حاوی توجیه لزوم این تغییرات، روش پیمانکار برای تأمین سلامت و امنیت کارکنان کارگاه و استاندارد مرجع پیمانکار باشد.

درخواست پیمانکار شامل اطلاعات فنی و مربوط به موضوع نقشه‌ها، مشخصات مواد یا ابزار و سایر اطلاعاتی خواهد بود که برای تصمیم‌گیری مهندس ناظر ضروری باشد. تنها روش‌هایی مورد تائید مهندس ناظر خواهد بود که روش پیشنهادی در آن‌ها برای تأمین سلامت و امنیت کارکنان با این دفترچه مشخصات و قوانین کشوری مغایرتی نداشته باشد. تا زمانی که تائید کتبی مهندس ناظر صادر نشده باشد، هیچ تغییری در روش‌های حفاظت و ایمنی کارگاه قابل‌اجرا نخواهد بود.

3-2- تعاریف

علاوه بر واژه‌های مرتبط با پیمان و اسناد آن‌که در فصل دوم این مشخصات ارائه‌شده است، تعاریف ضروری واژه‌های تخصصی سدسازی نیز در فصول مربوط ارائه‌شده‌اند. با توجه به این‌که واژه‌های مربوط به حفاظت و ایمنی در هر نوع عملیات، در کارگاه‌های سدسازی، در فصل مربوط به آن عملیات تعریف‌شده‌اند، در این فصل از تکرار آن‌ها احتراز شده است.

3-3- سازمان حفاظت و ایمنی

3- 3-1- برنامه حفاظت و ایمنی

پیش از آغاز عملیات اجرایی، نمایندگان پیمانکار باید در جلسه‌ای (یا جلسه‌هایی) تشکیلات حفاظت و ایمنی موردنظر خود را برای مهندس ناظر تشریح کنند. نمایندگان پیمانکار باید بتوانند روش‌های موردنظر خود برای تأمین ایمنی در کلیه مراحل اجرایی کارهای موضوع قرارداد، و همچنین روش‌های تطابق با این مشخصات فنی عمومی، استانداردها و قوانین مملکتی در خصوص حفاظت و ایمنی کارکنان را با کلیه جزییات مربوط برای نظارت مقیم توضیح دهند.

پیمانکار اصلی، برنامه‌ای برای حفاظت و ایمنی کارگاه تنظیم می‌نماید که شامل تمام مراحل اجرایی طرح خواهد بود و آن را به‌صورت گزارش به مهندس ناظر ارائه می‌کند و درصورتی‌که برخی از جزییات کار در این برنامه موردنظر قرار نگرفته باشد، قبل از آغاز اجرای آن جزییات، پیمانکار باید گزارش کتبی دیگری در خصوص حفاظت و ایمنی مربوط به آن را برای مهندس ناظر ارسال کند. به‌هرحال هیچ‌یک از مراحل اجرا، قبل از تصویب برنامه حفاظت و ایمنی در آن مرحله، توسط مهندس ناظر آغاز نخواهد شد. برنامه کلی حفاظت و ایمنی و برنامه‌های تکمیلی که بعداً ارسال می‌شود حاوی جدول زمانی تکمیلی، الزامات ایمنی، جزییات و روش‌های اجرایی حفاظت و ایمنی خواهد بود.

ردیف‌های این برنامه با جزییاتی ارائه خواهد شد که مهندس ناظر از حصول ایمنی قابل‌قبول در کارگاه مطمئن شود. برنامه

اصلی ارائه‌شده توسط پیمانکار باید شامل تمام مراحل کار و یا فقط فهرستی کامل از آن‌ها باشد که در این صورت قبل از آغاز هر مرحله کار باید برنامه‌ایمنی با تمام جزییات ارائه‌شده و به تصویب مهندس ناظر برسد.

برنامه اصلی پیمانکار برای حفاظت و ایمنی کار و کارکنان باید شامل مطالبی باشد که در پیوست شماره 1 این مشخصات فنی عمومی ارائه‌شده است.

برنامه اولیه یا برنامه‌های تکمیلی ایمنی که شامل عملیات مخاطره‌آمیز هستند باید حاوی تجزیه‌وتحلیل مقدار و نوع خطرات و روش ویژه مقابله با آن باشد. درروش ویژه مقابله با خطرات، فعالیت‌ها به کوچک‌ترین گام‌های ممکن تقسیم می‌شود. تجزیه‌وتحلیل مخاطره، خطرات هر گام را به‌روشنی تعریف کرده و روش کاهش یا از بین بردن آن خطرها را تعیین می‌کند. در روش‌های ویژه مقابله با مخاطرات باید الزامات آموزشی کارکنان، الزامات وسایل حفاظتی کارکنان، روش‌های ارزیابی تأثیرات برنامه‌ایمنی و نظایر آن مدنظر باشد.

در مورد تمام فعالیت‌هایی که با مصالح خطرناک یا سمی یا در فضاهای حاوی گازها و غبارات سمی انجام می‌شود، باید برنامه‌ای حاوی روش ویژه مقابله با مخاطرات ارائه شود.

تصویب این برنامه توسط مهندس ناظر از مسؤولیت پیمانکار برای تأمین سلامت و ایمنی کارکنان نمی‌کاهد. پس از جلسه اولیه و تسلیم برنامه حفاظت و ایمنی پیمانکار برای بررسی این برنامه، جلسه‌های دیگری برگزار خواهد شد. رئیس کارگاه، مسئول ایمنی پیمانکار و سایر مسؤولین مربوط به برنامه حفاظت و ایمنی در این جلسه‌ها حضور خواهند داشت.

در هر مرحله از کار- بسته به درخواست مهندس ناظر یا پیمانکار- جلسه مشابهی تشکیل خواهد شد تا چگونگی عملکرد پیمانکار در خصوص تأمین سلامت و ایمنی کارکنان بررسی شود.

پیمانکار حداقل یک متخصص ایمنی به‌صورت تمام‌وقت استخدام و به مهندس ناظر معرفی خواهد کرد. مسئول ایمنی پیمانکار متناوباً از کارگاه‌ها بازدید خواهد کرد تا از اجرای روش‌های تأمین سلامت و ایمنی کارکنان اطمینان حاصل کند.

3- 3-2- گزارش ماهانه

یک گزارش ماهانه توسط مسئول ایمنی پیمانکار تهیه خواهد شد و در ابتدای هرماه برای مهندس ناظر ارسال خواهد شد. این گزارش حاوی آمار ماهانه تصادفات و بیماری‌های کارکنان و سایر جزییات مربوط به ایمنی و سلامتی کار و کارکنان خواهد بود.

3- 3-3- خانه‌داری

وسایل خانه‌داری و نظافت محیط مانند جارو، سطل‌های زباله و غیره در تمام محیط‌های کاری کارگاه و نیز افرادی برای تأمین نظافت تمام این محیط‌ها باید توسط پیمانکار تأمین شود.

3- 3-4- مواد سمی

انتقال، نگهداری و دورریزی مواد سمی از هر نوع باید به‌گونه‌ای انجام شود که موجب آلودگی محیط‌زیست، مخازن آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، نهرها و هوای محیط نشود. دفع تمام این‌گونه مواد مانند زباله، فاضلاب و نظایر آن باید منطبق بر استانداردها و قوانین مملکتی باشد.

3- 3-5- موارد عمومی

استفاده از مواد مخدر و یا سکرآور در کارگاه‌های سدسازی ممنوع است. فعالیت افراد معتاد به این‌گونه مواد در کارگاه‌های سدسازی ممنوع است. حمل سلاح گرم، جز در موارد خاصی که مهندس ناظر تائید می‌کند یا قوانین مملکتی آن را مجاز می‌داند، در کارگاه‌های سدسازی ممنوع است.

3- 3-6- گواهی‌ها

طراحی وسایل اصلی، ابزار، سامانه‌ها یا سازه‌های نگهدارنده، خاک‌ریزی‌ها، قالب‌بندی که نصب یا کار با آن‌ها خطرآفرین باشد (و توسط پیمانکار یا سازنده‌های دیگر ساخته می‌شود)، باید برای استفاده در موردی که مدنظر است تائید شده باشد. این تأییدیه‌ها یا گواهی‌های کتبی توسط سازنده یا کارشناس مورد تائید دستگاه‌های دولتی صادر و قبل از ساخت این وسایل، سازه‌ها یا سامانه‌ها برای تائید به مهندس ناظر ارائه می‌شود.