پایمرد

متن نشریه 101

مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم

فصل بیست و سوم ـ تونل           صفحه 675

-3-2 23 محدوده کار

حفاری تونل شامل تأمین نیروی انسانی، مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات برای حفاری، بارگیری،

باراندازی مواد حاصل از حفاری و آماده‌سازی‌های لازم برای انجام عملیات بعدی و سایر کارهای حفاظتی

و تکمیلی است.

-3-3 23 برنامه عملیات حفاری

پیمانکار باید حداقل یک ماه قبل از شروع حفاری شرح کاملی از برنامه کار، تجهیزات، ماشین‌آلات،

روش اجرایی، مصالح و کارکنانی را که در نظر دارد برای اجرای حفاری تونل مورداستفاده قرار دهد،

جهت تصویب به دستگاه نظارت ارائه نماید. پیمانکار باید با توجه به نوع و کیفیت لایه‌های خاک و سنگ

موجود در تونل مناسب‌ترین روش ساختمانی، ابزار و تجهیزات را که منطبق با مشخصات فنی این فصل

باشد انتخاب نموده و مورداستفاده قرار دهد. اگر طرح پیشنهادی موردقبول قرار نگیرد، پیمانکار باید

برنامه و روش اجرایی جدیدی را ارائه کند. چنانچه کیفیت لایه‌ها در جریان پیشرفت کار تغییر کند،

ممکن است روش حفاری تغییر داده شود. همچنین به‌منظور تکمیل عملیات بر طبق برنامه و یا به

دلایل ایمنی، تغییر روش کار ممکن است ضرورت یابد. بابت این تغییرات پرداخت جداگانه و اضافی

انجام نخواهد شد.

شروع عملیات حفاری منوط به تائید روش‌های اجرایی و برنامه پیشنهادی پیمانکار توسط دستگاه

نظارت است، ضمن آنکه تصویب دستگاه نظارت، مسئولیت پیمانکار را در اجرای صحیح، مطمئن و ایمن

عملیات نقض نخواهد نمود.

-3-4 23 تدابیر ایمنی

مسئولیت ایمنی کلیه حفاری‌ها به عهده پیمانکار است.

ضمن تأمین تمام الزامات خاص ایمنی که در فصل بیست و چهارم این مشخصات یا در مشخصات

فنی خصوصی ذکر گردیده است، کلیه فعالیت‌های پیمانکار در جریان حفاری تونل باید با مقررات و

آیین‌نامه‌های ایمنی ملی و بین‌المللی مطابقت داشته باشد.

پایمرد

متن نشریه 101

مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم

فصل بیست و سوم ـ تونل           صفحه 676

پیمانکار باید کلیه حفاری‌ها را بازرسی نموده و هرگونه موادی را که خود یا دستگاه نظارت، سست و یا

ناپایدار تشخیص می‌دهند، در اسرع وقت پاک‌سازی و نسبت به پایدارسازی آن‌ها اقدام نماید.

کلیه پیچ سنگ‌های تزریق نشده باید بازرسی شود و در صورت لزوم دوباره تحت کشش قرار گیرد و

چنانچه تجهیزات این پیچ سنگ‌ها نظیر صفحه باربر و مهره‌ها آسیب‌دیده باشد، بلافاصله تعویض شوند.

دستگاه نظارت می‌تواند هرگونه فعالیتی را که برای اطمینان از پایداری حفاری‌ها ضروری تشخیص

می‌دهد از پیمانکار درخواست نماید و پیمانکار ملزم به رعایت آن‌ها است.

پیمانکار باید کلیه اقدامات لازم برای کاهش میزان کلی صدا را تا حد 85 دسی‌بل A به شرح زیر به

عمل آورد:

الف: پوشش گذاری روی منبع تولید صدا

ب: به کار بردن صدا خفه کن‌های مناسب برای دستگاه‌های تهویه و دیگر تجهیزات

پ: احداث دیوارهایی برای جداسازی منبع تولید صدا و محوطه کار

پیمانکار باید وسایل اندازه‌گیری میزان صدا را فراهم آورد و نتایج اندازهگیریها را به‌طور منظم یا

هر زمآن‌که دستگاه نظارت درخواست کند ارائه نماید و همچنین برای کلیه کارگران و بازدیدکنندگان از

کارگاه، گوشی حفاظتی فراهم نماید.

پیمانکار باید در حفاری تونل یک سیستم روشنایی مورد تائید را مطابق با بند -2-2. 23 تأمین نماید

پیمانکار باید کلیه راه‌های دسترسی به حفاری‌های زیرزمینی را بازبینی و دستورات دستگاه نظارت را

در این مورد انجام دهد.

پیمانکار باید کلیه موارد ایمنی در مورد انبار کردن، جابه‌جا نمودن و به‌کارگیری مواد منفجره را مطابق

قوانین کشوری و بخشنامه‌های صادرشده توسط ستاد مشترک ارتش، سپاه پاسداران و کارفرما و فصل

دوم این مشخصات رعایت کرده و یک نسخه از آن‌ها را در مورد حمل‌ونقل و انبار کردن و استفاده از

مواد منفجره در دفتر کار خود در کارگاه داشته و یک نسخه را نیز در اختیار دستگاه نظارت قرار دهد.

پیمانکار باید موقعیت مناسب انبار مواد ناریه را با توجه به کلیه قوانین و مقررات ایمنی انتخاب نماید و

طرح مناسب را برای این منظور به کار گیرد.

پایمرد

متن نشریه 101

مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم

فصل بیست و سوم ـ تونل           صفحه 677

پیمانکار باید مواد منفجره را فقط در مورد ردیف‌کارها، زمان و محلی که مورد تائید دستگاه نظارت

باشد، به کار ببرد. چنین تأییدی سبب سلب مسئولیت پیمانکار در رابطه با مجروح کردن، مرگ، نارضایتی

افراد، صدمه زدن به کار، ساختمان‌ها، جاده‌ها، اماکن، اشیا، حیوانات و اموال نمی‌گردد. پیمانکار قانوناً

مسئول هرگونه حوادث احتمالی ناشی از عملیات آتش‌کاری است و کارفرما بابت هرگونه غرامت و ادعایی

که ناشی از عدم رعایت موارد ایمنی باشد، مسئولیتی ندارد.

اگر دستگاه نظارت احتمال وقوع حادثه‌ای را در اثر انفجار بدهد، می‌تواند از ادامه کار ممانعت کند و از

این بابت پیمانکار حق هیچ‌گونه اعتراضی را نخواهد داشت. پیمانکار باید قبل از هر انفجار آژیر اعلام‌خطر کشیده و افرادی را در جاده‌ها و محدوده‌های خطر با پرچم، سوت یا بلندگو بگمارد تا از توقف و

رفت‌وآمد افراد، حیوانات و وسایل نقلیه در این محدوده‌ها جلوگیری کنند. فقط در ساعاتی که دستگاه

نظارت تعیین و تائید می‌نماید انفجار انجام. می‌شود

پیمانکار باید انبار مواد ناریه را با رعایت ضوابط ایمنی برای انبار کردن آماده و نسبت به نگهداری و

حفاظت آن مطابق مقررات ایمنی اقدام نماید.

پیمانکار باید کلیه نکات ایمنی را در مورد انبار کردن و استفاده از مواد ناریه مطابق با مندرجات این

فصل و فصل دوم این مشخصات و قوانین کشوری، رعایت نموده و تابلوهای خطر و آگهی‌هایی را که

شامل دستورالعمل‌های لازم زمان انفجار باشد در محل نصب نماید. چنین آگهی‌هایی باید به تمام زبان‌هایی

که معمولاً افراد کارگاه بدان تکلم می‌کنند نوشته‌شده باشد.

در مواردی که از چاشنیهای الکتریکی استفاده می‌شود، جهت جلوگیری از انفجار ناقص باید کنترل و

دقت لازم به عمل آید.

طی مدت عملیات آتش‌کاری فقط اکیپ آتشکار مجاز است که در محل حضور داشته باشد و قبل از

زمان انفجار کلیه افراد اکیپ آتشکار در محل امنی پناه گرفته و سپس انفجار توسط مسئول اکیپ آتشکار

با اطمینان از اینکه کلیه موارد ایمنی رعایت شده است، صورت می‌گیرد. بعدازآنفجار بازدیدی توسط

اکیپ آتشکار جهت اطمینان از اینکه انفجار به‌طور کامل انجام‌شده باشد، صورت میپذیرد. مسئول

اکیپ آتشکار باید دارای مجوز از مراجع رسمی ذیصلاح باشد و افراد اکیپ باید با تجربه بوده و مورد تائید

باشند.

پایمرد

متن نشریه 101

مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم

فصل بیست و سوم ـ تونل           صفحه 678

در مواقع طوفانی و رعد و برق، عملیات آتش‌کاری به روش الکتریکی نباید صورت گیرد.

پیمانکار باید به طریقی که مورد تائید دستگاه نظارت باشد، کلیه مدارک مربوط به آتش‌کاری را برای

مقایسه با سوابق زلزلهنگاری جمع‌آوری نماید. مدارک آتش‌کاری باید شامل زمان دقیق، محل، نوع مواد

منفجره، مقدار آن، نحوه انفجار و نتیجه آتش‌کاری باشد.

-3-5 23 روشهای حفاری

روش‌های حفاری باید متناسب با ابعاد مقطع حفاری، نحوه استقرار دستگاه‌ها و نحوه تخلیه مصالح

انتخاب گردد. پیمانکار باید برنامه و روش عملیات حفاری را قبلاً به تائید دستگاه نظارت برساند.

به‌طورکلی روش‌های حفاری شامل انواع زیر است:

الف: حفاری ماشینی

ب: حفاری با چال و انفجار

پیمانکار باید، مطابق با مشخصات فنی و نیازهای اجرایی یکی از روش‌های حفاری و یا هر دو شیوه

حفاری را انتخاب و به تائید دستگاه نظارت برساند.

درصورتی‌که حفاری ماشینی برای اجرای پروژه در نظر گرفته شود، پیمانکار باید کلیه امکانات و

تجهیزات لازم برای حفاری با چال و انفجار و عملیات آتش‌کاری را نیز در اختیار داشته باشد. حفاری با

هریک از دو روش اصلی فوق، ممکن است با توجه به شرایط ژئوتکنیکی ساختگاه تونل در یک یا چند

مرحله، نیم مقطع و یا تمام مقطع انجام گیرد که جزئیات مربوط برای هر پروژه باید در مشخصات فنی

خصوصی قید شود.

1-5-3-23 حفاری ماشینی

در این سیستم، ویژگی‌های ژئوتکنیکی، جنس زمین و خصوصیات توده سنگ‌ها در محدوده ساختگاه،

تعیین کننده نوع ماشین موردنیاز به شرح زیر: می‌باشند

الف: دستگاه حفار سپری1

1. Shield

پایمرد

متن نشریه 101

مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم

فصل بیست و سوم ـ تونل           صفحه 679

از این دستگاه جهت حفاری کامل مقطع استفاده می‌شود. دستگاه معمولاً هم اندازه با سطح مقطع

تونل و با استفاده از فولاد دارای ضخامت پوسته خارجی تا 10 سانتیتر به طول

1 2

تا

3 4

قطر تونل

می‌باشند. حرکت دستگاه به‌وسیله جکهای هیدرولیکی که با فشار به آخرین صفحه وارد می‌کند

انجام می‌شود. از این ماشین در زمین‌های ریزشی، آبرفتی و ناپایدار استفاده. می‌شود

ب: ماشین حفار دورانی1

درصورتی‌که جنس زمین آبرفتی و پایدار بوده و قدرت برش موردنیاز بین 50 الی 70 کیلوگرم بر

سانتیمتر مربع باشد از دستگاه حفار دورانی استفاده می‌کنند. مشخصه این ماشین مته حفار آن است

که از تعدادی پستانکهای فولادی مخصوص تشکیل‌شده و توسط یک بازوی پیستونی هیدرولیکی

روی زنجیری نصب گردیده است. حفاری با این دستگاه به‌صورت دورانی با فشاری تا 70 کیلوگرم

توسط دو بازوی چنگکی که در پایین‌ترین نقطه خودرو نصب‌شده جمع‌آوری و به داخل شکم

خودرو هدایت می‌شود که از این نقطه به بعد با تسمه‌نقالهای که در داخل آن تعبیه‌شده است به

واگنهای تخلیه مواد در پشت سر انتقال. می‌یابد

پ: دستگاه حفاری تی بی ام2

وقتی‌که جنس زمین از نوع سنگی، کنگلومرا و یا آبرفتی پایدار بوده که به قدرت برشی بیش از 50

کیلوگرم بر سانتیمتر مربع نیاز باشد و طول تونل نیز از 3000 متر تجاوز کند، از این ماشین استفاده

. می‌کنند

این دستگاه مانند دو ماشین قبلی دارای محرکه برقی می‌باشد که با باطری عمل می‌کند که در

خارج از تونل شارژ و با واگن به داخل تونل حمل شده و داخل ماشین حفار نصب. می‌گردد پیشانی

این ماشین برحسب سختی سنگ که توسط مهندسین زمین‌شناسی قبلاً تعیین‌شده مجهز به

تیغهای دوار پستانکی بوده که از آلیاژهای مختلف فولادی قابل تعویض تهیه. می‌گردد

1. Road Header

2. Tunnel Boring Machine

پایمرد