توضیحات
پایمرد
متن نشریه 101
مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم
فصل بیست و سوم ـ تونل صفحه 670
الف: دمیدن هوا
هوای تازه را بیوقفه وارد جبهه کار می‌کند و هوای استفاده‌شده را از تمام مقاطع و در طول مسیر
تونل به خارج هدایت می‌کند. در هنگام عقب راندن، هوای مخلوط شده با گازهای مضر و خاک در
تمام مقطع تونل پخش می‌شود و کمکم به سمت دهانه عقبنشینی می‌کند، بدین ترتیب زمان
زیادی میگذرد تا هوای درون تونل کاملاًپاک شود.
ب: مکش هوا
هوای مصرف‌شده توسط تجهیزات مکش بدون وقفه از محل کار مکیده می‌شود، درحالی‌که از
مسیر تونل هوای تازه به داخل وارد و جایگزین هوای مکیده می‌شود. در این جریان، تودههای گرد
و غبار و ذرات حاصله از انفجار دیگر وارد بخش‌های تحتانی تونل نمی‌شود ولی در مقابل هوای
محیط کار کمکم تجدید. می‌شود
ج: تهویه ترکیبی
به‌وسیله دمیدن هوای تازه در دل کار محل کار را تهویه می‌کنند درحالی‌که هم‌زمان جبهههای
کاری که در عقب قرار دارند با مکش تهویه می‌شوند. این نوع تهویه موقت برای تونلهای طولانی
توصیه می‌گردد که متضمن هر دو مزیت هوا دادن و تخلیه هوا باهم است.
پیمانکار می‌تواند جهت کمک به امر تهویه موقت چاههای 1 عمودی حفر نماید. تعداد، محل و ابعاد
این چاهها بایستی با نظر دستگاه نظارت به نحوی انتخاب گردد که پس از اجرا مورداستفاده تهویه
دایمی قرار گیرد.
3-3-2-23 غلظت مجاز گازها در داخل تونل
درصورتی‌که در محدودهای از طول تونل امکان تصاعد گازهای سمی یا مشابه وجود داشته باشد،
سیستم تهویه باید این گازها را تخلیه نماید.
1. Shaft
پایمرد
متن نشریه 101
مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم
فصل بیست و سوم ـ تونل صفحه 671
میزان گازهای سمی در تونل بایستی به‌طور مرتب اندازه‌گیری شده و به هنگام طراحی تجهیزات
تونل احتمال وجود گازهای سمی و منفجر شونده در نظر گرفته شود تا در صورت وجود این گونه گازها
ظرفیت تهویه افزایش یابد.
به‌طورکلی سیستم تهویه باید قادر باشد که دود ناشی از انفجار، دودهای اگزوز مربوط به موتورهای
داخلی و گازهای مضره از سنگ‌های اطراف را خارج و هوای تازه جهت افراد و ماشینآلاتی که در تونل
کار. می‌کنند تأمین نماید
در کلیه قسمت‌های تونل، هوایی که توسط افراد استنشاق می‌شود به‌طور مطلق هیچ‌گاه نباید حاوی
کمتر از 17 درصد اکسیژن بوده و مقدار آلودگی از قبیل گازها، بخارها و گرد و خاک با توجه به اثرات
زمان، درجه حرارت، رطوبت و اثرات ترکیبی چند نوع آلودگی بیش‌ازاندازه مجاز نباشد. مقدار آلودگیهای
قابل اشتعال نباید از 10 درصد حداقل غلظت انفجار تجاوز نماید.
اجرای عملیات بایستی با سیستم حفاری مرطوب انجام گیرد و در غیر این صورت قبلا " باید به
تصویب دستگاه نظارت برسد.
پیمانکار موظف است کلیه اطلاعات لازم را طبق نظر دستگاه نظارت جهت تعیین مقدار آلودگیهای
بی‌خطر کسب نماید، بدون اینکه در انتخاب ارقام حداقل که از طرف مقامات واجد صلاحیت و یا با
راهنمایی دستگاه نظارت تعیین می‌گردد خللی وارد شود. هوایی که توسط افراد در کلیه قسمت‌های تونل
استنشاق می‌شود نباید بیش از 5 قسمت در هر میلیون حاوی دی اکسید ازت ) (NO2 برای مدت بیش از
10 دقیقه بعد از هر انفجار، 30 قسمت در هر میلیون اکسید ازت ) (NO هب عنوان حداکثر مطلق، 100
قسمت در هر میلیون اکسید کربن به‌عنوان حداکثر مطلق، 5000 قسمت در میلیون گازکربنیک به
عنوان حداکثر مطلق باشد.
به‌طورکلی غلطت مجاز این گازها برای یک شیفت کاری 8 ساعته به شرح جدول شماره -1 23
است.
پایمرد
متن نشریه 101
مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم
فصل بیست و سوم ـ تونل صفحه 672
جدول -1 23 غلظت مجاز گازها و ذرات معلق
4-3-2-23 کنترل سیستمهای تهویه
پیمانکار باید به‌منظور تقلیل هرچه بیشتر اثرات ناشی از منابع تولید دود طبق دستورات دستگاه
نظارت اقدام نماید. این اقدامات شامل نگهداری مؤثر و صحیح واشرهای اگزوز دود مربوط به کلیه
موتورهای احتراق داخلی در تونل‌ها و پاشیدن آب روی مصالح توده شده بعد از انفجار. می‌باشد
در فاصله 3 متری نقطه خروج دود از موتورهای احتراق داخلی مقدار تراکم دود متجاوز از 5 قسمت
در میلیون دودهای اسیدی، 100 قسمت در میلیون اکسید کربن و 5000 قسمت در میلیون گازکربنیک
در صورتی مجاز خواهد بود که کارگر یا اپراتور در داخل محوطه‌ای که تراکم دود زیاد است حضور
نداشته باشد.
پیمانکار باید در محل تونل یک دستگاه مناسب جهت اندازه‌گیری سرعت هوا، یک دستگاه کاشف
گاز و یک وسیله ثبت نقصان اکسیژن که همگی به تصویب دستگاه نظارت رسیده باشد تهیه و نگهداری
نماید و یک دستگاه از آن‌ها را نیز در اختیار دستگاه نظارت جهت به‌کارگیری در محل مناسب قرار دهد.
پیمانکار باید از روشن کردن هر نوع آتش در داخل تونل توسط عوامل کارگاه خودداری نماید.
علاوه بر موارد مذکور پیمانکار باید در ورودی تونل یک دستگاه زنگ خطر خودکار اعلان حضور گاز
که به تصویب دستگاه نظارت رسیده باشد نصب نماید.
پایمرد
متن نشریه 101
مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم
فصل بیست و سوم ـ تونل صفحه 673
بابت تهیه و به‌کارگیری وسایل اندازه‌گیری و وسایل اعلان خطر مذکور پرداخت جداگانه‌ای صورت
نخواهد گرفت و هزینه مربوطه باید در قیمت‌های واحد عملیات تونل منظور شود.
-2-4 23 تلفن‌های کارگاهی
پیمانکار باید طبق دستور دستگاه نظارت در ورودی تونل و در صورت لزوم در قسمت‌های میانی
تلفن‌هایی تهیه نموده و به مدخل تونل و دفتر پیمانکار و دفتر نظارت مقیم متصل نماید. معمولاً باید از
تلفن‌های بیسیم استفاده شود و درصورتی‌که از تلفن‌های کابلی استفاده گردد کابل‌های تلفن باید طوری
نصب شوند که با مدارات برق تداخل ننموده و در مقابل پاره شدن احتمالی حفاظت شوند.
افراد مسئول پیمانکار باید قادر باشند در هر زمآن‌که کارکنان در تونل حضور دارند ارتباط تلفنی
برقرار نمایند.
طرح سیستم تلفن کارگاهی باید قبل از شروع عملیات به تصویب دستگاه نظارت برسد.
-2-5 23 زهکشی
پیمانکار در تمام مدت ساختمان تونل مسئول خارج کردن و تخلیه آب از داخل تونل با توجه به
مشخصات زمین‌شناسی موجود و شرایط آب‌های زیرزمینی و نفوذی، طبق دستورات دستگاه نظارت
می‌باشد تا با تعبیه شیب‌های عرضی و احداث آبراهه‌های موقت مناسب در امتداد دیواره‌های تونل، آب‌های
جاری با سیستمهای ثقلی و یا با پمپ به خارج منتقل شود.
پیمانکار باید مدخل تونل را در مقابل ورود آب از خارج، حفاظت نماید و با پیشینی‌های به‌موقع نسبت
به احداث زهکش، سدکردن و یا انحراف، جریان آب داخل تونل را کنترل و آن را به آبراهه خارج تونل
هدایت کند.
ممکن است وجود آب در زمین‌های اطراف تونل فشارهای اضافی به پوشش داخل تونل وارد آورد، در
این صورت پیمانکار باید باراهنمایی دستگاه نظارت و پیش‌بینی زهکش‌های مناسب و دفع آب‌ها از میزان
فشار آن بکاهد. در صورت وجود آب در پیشانی کار باید با چال زنی عمیق از فشار آب کاسته و آن را به
پایمرد
متن نشریه 101
مشخصات فني عمومي راه تجدیدنظر دوم
فصل بیست و سوم ـ تونل صفحه 674
داخل جوی‌هایی که در طرفین تونل و وسط آن احداث گردیده هدایت نماید در غیر این صورت امکان دارد
آب به داخل تونل جاری گردیده و مشکلات زیادی جهت اجرای کار فراهم شود.
اغلب اوقات در حین اجرای عملیات لازم به نظر می‌رسد که برای تخلیه جریان آب‌های جاری از
شکاف‌ها و گسل‌ها به خارج از تونل اقدامات اساسی انجام گیرد. جریان آب‌های مزبور که عموماً از طریق
ترک‌ها جاری می‌شود باید به‌وسیله لوله جمع‌آوری‌شده و ترک‌ها نیز به کمک ملات و افزونه‌های شیمیایی
مسدود گردند.
در قسمت‌هایی از تونل که شیب آن‌ها امکان زهکشی آزاد را نمی‌دهد، آب بایستی به‌وسیلۀ پمپ تخلیه
شود. پمپ باید حداقل 1500 لیتر آب را در یک کیلومتر تونل در مدت یک دقیقه زهکشی نماید. طول
تونل باید به قسمت‌هایی تقسیم شود که در هر قسمت آن‌یک پمپ جداگانه نصب شود.
پیمانکار باید پمپ یدکی اضطراری به ظرفیت 3000 لیتر در دقیقه در اختیار داشته باشد تا چنانچه در
هر قسمتی از تونل که زهکشی به‌طور آزاد انجام نمی‌شود و یا میزان تراوش آب از ظرفیت سیستم پمپ
عادی تجاوز نماید و یا در صورت کار نکردن پمپ‌های در حال کار، مورداستفاده قرار گیرد.
تجهیزات یدکی باید در تمام طول مدت اجرای کار به نحوی رضایت‌بخش، سرویس و نگهداری شود.
پیمانکار باید در مواقع ضروری برای کاهش نفوذ آب به داخل تونل به ایجاد پرده آب‌بند که طرح آن
به تائید دستگاه نظارت رسیده باشد اقدام نماید. در مقاطع پر آب لازم است پس از هر مرحله پیشروی به‌منظور کاهش نفوذ آب، اقدام به تزریق شود.
-3 23 حفاری تونل
-3-1 23 کلیات
پیمانکار باید تونل را با فرض هر نوع مصالحی که با آن در جریان حفاری مواجه می‌شود، حفاری
نماید و لذا باید قبلاً از ویژگی‌های کلی سنگ و خاک و سایر موادی که حفاری در آن‌ها انجام می‌شود،
اطلاع حاصل نماید.
