توضیحات
فصل هفتم
نگهداري
1-7 كليات
پس از آن‌که بر اساس آي يننامه‌هاي ساختماني يا مطالعات مربوط به قابليت اعتماد سیستم‌های برق، پیش‌بینی و استفاده از سيستم برق اضطراري يا پشتيبان توجيه پذير و ضروري تشخيص داده شد، سیستم‌های موجود بايد ارزيابي شده و سيستمي را بايستي انتخاب كرد كه الزامات اقتصادي را اقناع سازد. اگرچه در انتخاب سيستم مناسب، ملاحظات اقتصادي عامل اوليه و اصلي است، اصول نصب درروش‌های نگهداري بايد عوامل عمده و قابل‌توجه تلقي شوند. بعد از انتخاب سيستم و تعيين مسووليت هاي نگهداري، بايد جهت نگهداري پيشگيرانه برنامه‌ریزی كرد. هدف از نگهداري پيشگيرانه كسب اطمينان از شرايط كار بهينه سيستم است. بدون تأکید مناسب بر نگهداري از مرحله طراحي تا بهره‌برداری، سيستم می‌تواند به‌سرعت غيرقابل‌اعتماد شده و قادر به انجام كاركرد موردنظر نباشد.
نگهداري پيشگيرانه را می‌توان به‌عنوان علم پيشگويي و پیش‌بینی خرابيهاي محتمل سيستم محسوب كرد.
كاركرد مهم اضطراري و پشتيبان بودن سيستم درواقع سبب می‌گردد نگهداري پيشگيرانه چالش بزرگي در نظر گرفته شود.
نگهداري پيشگيرانه در تجهيزات الكتريكي عبارت است از باز رسيهاي برنامه‌ریزی‌شده، انجام آزمون‌ها، تميزكاري، خشک‌کردن، مانيتورينگ و مراقبت، تنظيم، تغيير اصلاحي و تعميرات جزئی به‌منظور نگه‌داشتن تجهيزات در شرايط كار بهينه و قابليت اعتماد حداكثر، علاوه بر نگهداري پيشگيرانه روزمره وروال عادي، حفظ سوابق مكتوب كه عملكرد نگهداري و اندازه‌گیری هاي آزمون را مستند ميسازد اهميت دارد. همچنين، نقشهها مانند نمودارهاي سیم‌کشی اتصالات، نمودارهاي تك خطي و نمودارهاي بلوكي جهت ياري رساندن و تكميل كار نگهداري موردنیاز هستند.
معيارها و اقدامات احتياطي ذيل به‌عنوان بخشي از نگهداري پيشگيرانه بايد منظور و انجام پذيرد:
- بايستي اطمينان حاصل شود كه تأسیسات و دستگاه تهيه هواي سیستم‌های برق اضطراري يا پشتيبان به‌واسطه ذخيره و انبارداري غير مجاز و انباشته شدن گردوخاک و كثافت، تحت تأثیر اثرات مضر و مغاير آن‌ها قرار نگيرد.
- پرسنل آموزش ديده بايد مسووليت هاي آزمون منظم را به عهده گرفته و براي اطمينان از كار قابل‌اعتماد، آزمون‌ها بايد بنحو مكرر برنامه‌ریزی و انجام شود.
- بنزين و تا حد كمتري سوختهاي ديزلي، پس از آن‌که به مدت طولاني ذخيره شوند كيفيت خود را از دست می‌دهند. می‌توان از مواد بازدارنده براي كاهش بدتر شدن كيفيت استفاده كرد ولي بهتر است بهره‌برداری از سيستمي با استفاده از اين سوختها بنحوي باشد كه زمان كل كار سيستم به سيكل تغيير سوخت كامل در هرچند ماه منجر شود.
- در مورد اقلامي كه عمر محددي ازنظر كار دارند، بايد مقادير كافي يدكي از اقلام مذكور تهيه و نگاهداري شده و مطابق دستورالعملهاي سازنده جايگزين شوند.
پرسنلي كه نگهداري سیستم‌های برق اضطراري يا پشتيبان را به عهده‌دارند بايد از آموزش ها و صلاحيت هاي بخصوصي برخوردار بوده و نيز با ابزار خاص، كتابچههاي راهنما و نحوه دسترسي به تجهيزات آشنا باشند تا بتوان از تحقق كارآمد نگهداري پيشگيرانه اطمينان حاصل كرد.
برخي از الزامات پرسنل مذكور عبارت‌اند از:
- آشنايي با ضوابط ANSI / NFPA 101 و روش‌های آزمون سازنده و تكرار آن‌ها
- گذراندن دوره آموزشي خاص در مكان توليد چنين سيستمهايي به‌منظور فراگيري نحوه راه‌اندازی و نگهداري جاري تجهيزات
- تهيه مجموعه كاملي از ابزار تخصصي و نرمال موردنیاز براي ر وشهاي نگهداري در پاي كار
- مجموعه كاملي از كت ابچههاي راهنماي كارگاهي و فهرستي از اقلام يدكي موردنیاز
- كتابچه راهنماي ر وشهاي آزمون با جزييات قدم ـ به ـ قدم
- دسترسي فيزيكي به تجهيزات سيستم به‌منظور انجام آزمون‌ها در زمان ها و پريودهاي مورد لزوم
- پشتيباني مديريت / نظارت جهت انجام آزمون‌ها در زمان ها و پريودهاي موردنیاز
امرورزه، انواع متفاوت بسياري از سيستمهـاي برق اضطراري و پشتيبان را می‌توان در بازار يافت. در اين فصل مجموعه اي از توصیه‌هاي نگهداري پيشگيرانه عمومي ارائه می‌شود كه بر اساس اقلام و اجزاء اين سیستم‌ها طبقه‌بندی شده است. توصیه‌هاي عمومي مذكور را می‌توان در سيستمهـاي برق اضطراري و پشتيبآن‌که از اقلام مختلف تشکیل‌شده اند، ملاك عمل قرارداد.
2-7 ماشین‌های درون‌سوز
ماشین‌های درونسوزي كه معمولاً در بازار يافت می‌شود از گاز طبيعي يا كپسولي، بنزين و سوخت ديزلي استفاده می‌کنند. ازآنجاکه شباهتهاي آن‌ها ازنظر الزامات نگهداري بيشتر از تفاوتهاي آن‌ها است، اين ماشین‌ها را با هم به‌عنوآن‌یک گروه در نظر ميگيريم. عمر كاري طولاني و قابليت اعتماد بالا ازجمله مشخصه هايي هستند كه از اين نوع محرك هاي اوليه انتظار می‌رود ولي فقط به شرط آنكه به طرز صحيحي نگهداري شوند.
در تدوين و توسعه برنامه نگهداري پيشگيرانه براي اين ماشين ها، بهترين نقطه شروع، كتابچه راهنماي سازنده است. اين كتابچه مشخص ميسازد كه كدام نقاط معين وارسي و بازرسي شده و پريود رسيدگي به آن‌ها چه مدت‌زماني باشد. سپس اين نقاط مرجع می‌توان اصلاح نموده و با شرايط عمليات و تأسیسات موردنظر انطباق داد. 1-2-7 عوامل عملياتي مؤثر در نگهداري
بيش از هر عامل ديگري، روغنكاري تعيين كننده عمر مفيد ماشين است. امكان دارد بخش‌های مختلف ماشين به روغن هاي متفاوت و پريودهاي متفاوت روغنكاري نياز داشته باشند. رعايت توصیه‌هاي سازنده ازنظر نوع روغن و پريورد روغنكاري حائز اهميت است.
ازآنجاکه كثافت و خوردگي دو علت اصلي خرابي و معيوب شدن تجهيزات هستند به هيچ ماشين نمی‌توان گفت كه به‌طور صحيحي نگهداري می‌شود مگر آنكه پس از تميزكاري در شرايط مشابه جديدباشد.
گردوخاک و كثافت سبب مشکل‌تر شدن بازرسي بخش‌ها و اجزاء ماشين و اختلال در هدايت حرارت می‌شود.
قبل ازآنجام هرگونه بازرسي، كليه فيتينگها، ميله هاي استحكام و سطوح مجاور آن‌ها، به‌منظور جلوگيري از فاسد شدن روغن ها و سردكنندهها، بايد به‌دقت تميز شود. سوخت بايد عاري از هرگونه كثافت، گردوخاک، آب و رسوب باشد تا از صدمه به ماشين و مسدود شدن فيلترها و انژكتورهاي سوخت جلوگيري شود. علاوه بر اين، باكتري ها در شرايط وجود آب می‌توانند پس از دوره زماني زياد باعث ايجاد لجن شده و انسداد فيلترها و انژكتورهاي سوخت را تشديد كنند. كشيدن مكرر آب از كف مخزن سوخت بهترين روش ممانعت از ايجاد لجن است. آزمون‌های ديداري و آزمايشگاهي نيز در اين مورد ارزشمند است.
2-2-7 برنامه زماني نگهداري نوعي
بايد توجه كرد كه موارد و برنامه زماني نگهداري زير از اهميت به سزايي برخوردار است ولي الزاما كامل نيست.
هر سيستم بايد داراي برنامه زماني خويش باشد كه بر اساس تجربه و نتايج آزمون‌های اوليه توسعه يافته است.
الف ـ بازرسی‌هاي هفتگي، وارسيهاي زير بايدهر هفته صورت پذيرد. چنانچه هر يك از موارد زير اشكال و كمبود داشت، بايد اقدام اصلاحي بهعمل ايد.
1- سيستم سرمايش و سطوح روغن كنترل و وارسي شود.
2- تميزكننده مدخل هوا وارسي شود
3- ماشين ازنظر روغن، نشت سوخت و عملكرد سيستم سرمايش بازرسي شود
۴- طرز كار و عملكردگرم‌کننده روغن وارسي شود.
ب ـ بازرسی‌های ماهانه، وارسيهاي ذيل بايد هر ماه انجام شود. چنانچه هر يك از موارد زير اشكال داشت اقدامات اصلاحي بايد به عمل آيد.
1- رادياتور وارسي و كنترل شود
2- كشش تسمه وارسي و كنترل گردد
3- سطح سيستم سوخت بازرسي و كنترل شود
پ ـ بازر سيهاي نيم سالانه. اقدامات زير هر نيم سال بايد صورت پذيرد
1- روغن راتعويض كرده و فيلترهاي جديد را جايگزين كنيد
2- فيلتر سردكننده را تعويض كنيد
3- رسوب را تخليه و اتصالات خط سوخت را وارسي نماييد ت ـ بازرسی‌های سالانه، اقدامات زير هر سال بايد انجام شود
1- توپي پروانه، قرقره و پمپ آب تميز شود
2- وسيله شناور سوخت مخزن تعويض گردد
3- پيچ هاي مانيفولد اگزوز سفت شود
3-7 توريين هاي گازي
مشابه هرگونه دستگاه برق چرخشي، توربين گازي احتراقي براي نيل به قابليت بهره‌برداری و قابليت اعتماد بهينه، نيازمند بازرسي و نگهداري برنامه‌ریزی‌شده است. توربين گازي احتراقي يك محرك اوليه خودكفاء و كامل است. فرآيند احتراق آن نيازمند كار در دماهاي بالا است. هنگامی‌که علامت گذاري روي اجزاء فولاد ضد زنگ ضروري است، بايستي از مداد گريس استفاده شود. ذرات گرافيت از مدارهاي سربي سبب تركيب كربن با فولاد ضد زنگ در دماهاي بالاي كار توربين گازي خواهد شد.
قابليت اعتماد راه‌اندازی وشروع به كار توربين گازي اهميت اولي دارد چون تأخیر در شروع معمولاً به مفهوم رفع نياز است.
3-7- 1 عوامل عملياتي موثز در نگهداري
عواملي كه بيشترين اثر را در برنامه‌ریزی نگهداري پيشگيرانه دارند عبارت‌اند از نوع سوخت، تعداد دفعات شروع به كار، محيط و قابليت اعتماد موردنیاز
الف ـ سوخت. اثر نوع سوخت بر روي اجزاء توربين با انرژي ساطع شده در فرآيند احتراق و قابليت اتمي كردن سوخت مرتبط است. گاز طبيعي كه به اتمي شدن نيازي ندارد پایین‌ترين سطح انرژي ساطع شده را داشته و باعث طولانی‌تر عمر كاري خواهد شد درحالی‌که نفتهاي خام و نفتهاي مانده با انرژي ساطعي بالاتر و اتمي شدن مشكل تر سبب عمر كاري كوتاه تر اجزاء خواهند بود.
مواد آلوده كننده در سوخت نيز می‌تواند بر فواصل زماني نگهداري تأثیر داشته باشد. در سوخت‌های مايع، كثافت منجر به فرسايش هرچه سریع‌تر پمپ‌ها، وسايل اندازه‌گیری و دهانكهاي (نازل هاي) سوخت خواهد شد. مواد آ لودهكننده در سوخت گاز سیستم‌ها می‌تواند دريچه هاي كنترل و دهانكهاي سوخت را دچار ساييدگي يا خوردگي نمايد. به‌منظور جلوگيري از انتقال آلوده كننده ها در سوخت، فيلترها بايد بازرسي و جايگزين شوند. سوخت‌های تميز سبب كاهش مسائل و مشكلات نگهداري و نيز عمر كاري طولانی‌تر اجزاء ماشين خواهد شد.
ب ـ تعداد دفعات شروع به کار. هر بار كه توربين گازي شروع به کار كرده و در پايان عمليات ميايستد در معرض چرخه دمايي قرار می‌گیرد. چرخه دمايي سبب كاهش عمر كاري اجزاء می‌گردد. در كاربردهايي كه توربين گازي دفعات شروع و پايان فراواني دارد بايد فواصل زماني نگهداري كوتاه تر را برنامه‌ریزی كرد.
پ ـ محيط. شرايط مدخل هوا در توربين گازي احتراقي می‌تواند تأثیر عمده اي بر نگهداري داشته باشد. مواد ساينده در هواي ورودي مانند ذرات خاكستر سبب می‌گردد كه به فيلتر نمودن در مدخل هوا و به حداقلرساندن اثرات مواد ساينده، توجه دقيقي بهعمل آيد. در مورد اتمسفرهايي با ويژگي خوردگي، بايد در ساختار مدخل هوا و استفاده از مواد مناسب و پوشش هاي حفاظتي بررسي و پیش‌بینی‌های لازم صورت پذيرد.
ت ـ الزامات قابليت اعتماد. درجه قابليت اعتماد موردنیاز بر برنامه‌ریزی نگهداري تأثیر دارد. هر مقدار قابليت اعتماد موردنظر بالاتر باشد، تعداد دفعات نگهداري مورد لزوم نيز بيشتر خواهد بود.
