1-4-81- پیشانی موج ضربه1

قسمتی از موج ضربه که قبل از رسیدن به پیک موج رخ می‌دهد را پیشانی موج ضربه گویند.

1-4-91- دم موج ضربه2

قسمتی از موج ضربه که پس از گذشتن از پیک موج ضربه رخ می‌دهد را دم موج ضربه گویند.

1-4-02- مقدار قله موج ضربه3

حداکثر مقدار یک موج ضربه جریان یا ولتاژ مقدار قله آن موج ضربه نامیده می‌شود.

1-4-12- مبدأ مجازي موج ضربه4

چنانچه در منحنی موج ضربه، خط راستی را از نقاط10 و 90 درصد مقدار حداکثر شکل موج ضربه (نقاط B و C در شکل، (1-9) رسم کنیم محل تلاقی این خط راست با محور زمان مبدأ مجازي موج ضربه نامیده می‌شود و زمان‌های پیشـانی و دم مـوج (1T و 2T در شکل 9-1() نسبت به این نقطه اندازه گیري می‌شوند.

این تعریف تنها زمانی معتبر خواهد بود که هر دو محور زمان و اندازه موج ضربه داراي تقسیم بندي خطی باشند. اگـر نوسان‌هایی بر روي پیشانی موج وجود داشته باشد نقاط مرجع10 و 90 درصد باید بر روي منحنی متوسط گیري شده از طریـق نوسـانات انتخاب گردند.

.1 Front of an impulse

.2 Tail of an impulse

.3 Peak crest value of an impulse

.4 Virtual origin of an impulse

1-4-22- زمان مجازي پیشانی موج ضربه جریان1

چنانچه مدت زمان لازم براي افزایش موج ضربه جریان از 10 به 90 درصد مقدار قله (T در شکل 9-1) را برحسب میکروثانیه در عدد 25/1 ضرب نماییم، زمان مجازي پیشانی موج ضربه جریان 1T در شکل 9-1() به دست خواهد آمد.

1-4-32- شیب مجازي پیشانی موج ضربه2

حاصل تقسیم مقدار قله موج ضربه بر زمان پیشانی مجازي یک موج ضربه، به‌صورت شیب مجازي پیشانی موج ضـربه تعریـف می‌گردد.

1-4-42- زمان مجازي تا نیم مقدار دم موج ضربه3

مدت زمان مابین مبدأ مجازي زمان و لحظه‌ای که موج ضربه ولتاژ یا جریان به نصف مقدار قله خود در دم موج می‌رسد را زمـان مجازي تا نیم مقدار دم موج ضربه (2T در شکل 9-1) می‌نامند. این زمان برحسب میکروثانیه بیان می‌گردد.

1-4-52- موج ضربه ولتاژ صاعقه استاندارد4

موج ضربه ولتاژ صاعقه استاندارد داراي زمان پیشانی موج 2/1 میکروثانیه و زمان دم موج 50 میکروثانیه می‌باشد. به عبارت دیگر موج ضربه ولتاژ صاعقه استاندارد، موج ضربه ms 05 / 2/1 است.

1-4-62- موج ضربه ولتاژ کلید زنی استاندارد5

موج ضربه ولتاژ کلید زنی استاندارد داراي زمان پیشانی موج 250 میکروثانیه و زمان دم موج 2500 میکروثانیه می‌باشد. به عبارت دیگر، موج ضربه ولتاژ کلید زنی استاندارد، موج ضربه ms 0052 / 052 است.

1-4-72- موج ضربه جریان (ولتاژ) مستطیلی6

موج ضربه جریان (ولتاژ) مستطیلی، یک موج ضربه خاص است که عموماً جهت تعیین ظرفیت جذب انرژي برق‌گیر مورد استفاده قرار می‌گیرد (شکل 1-10). شکل موج ضربه مستطیلی توسط دو پارامترTd وTt برحسب میکروثانیه مشخص می‌گردد. Td مدت‌زمان مجازي قله موج ضربه مستطیلی7 بوده و برابر مدت زمانی است که دامنه موج ضربه مسـتطیلی بزرگ‌تر از 90% مقـدار قله‌اش است.

.1 Virtual front time of a current impulse

.2 Virtual steepness of the front of an impulse

.3 Virtual time to half value on the tail of an impulse

4 . Standard lightning voltage impulse

5 . Standard switching voltage impulse

.6 Impulse current/voltage rectangular

7. Virtual duration of the peak of a rectangular impulse

Tt مدت زمان مجازي کل استمرار موج ضربه مستطیلی1 بوده و برابر مدت زمانی است که در آن انـدازه مـوج ضـربه مستطیلی بزرگ‌تر از 10 درصد مقدار قله خود است. اگر نوسانات کوچکی بر روي پیشانی موج وجود داشته باشد، منحنی متوسط گیري شده باید رسم گردیده و سپس بر اساس آن، این زمان اندازه گیري شود.

 شکل 1-01: شکل موج ضربه جریان (ولتاژ) مستطیلی

1-4-82- مقدار قله پلاریته معکوس موج ضربه2

حداکثر دامنه موج ضربه ولتاژ یا جریان با پلاریته معکوس، زمانی که اطراف مقدار صفر نوسان می‌کند تا بـه مقـدار دائمـی صفر برسد را، مقدار قله پلاریته معکوس موج ضربه می‌نامند.

1-4-92- موج ضربه جریان با شیب تند3

یک موج ضربه جریان بازمان مجازي پیشانی برابر با یک میکروثانیه و زمان مجازي تا نیم مقدار دم موج 20 میکروثانیه را موج ضربه جریان با شیب تند تعریف می‌کنند. طبق استاندارد زمان مجازي پیشانی 1T می‌تواند داراي 10– درصـد تلـورانس باشـد. زمـانمجازي تا نیم مقدار دم موج خیلی مهم نبوده و می‌تواند داراي هر مقدار تلورانسی باشد.

1-4-03- موج ضربه جریان طولانی مدت4

یک موج ضربه مستطیلی که به‌سرعت به مقدار ماکزیمم خود رسیده و براي مدت زمان مشخصی در این مقدار ثابت باقی مانده و سپس به‌سرعت به مقدار صفر افت پیدا می‌کند را یک موج ضربه جریان (ولتاژ) طولانی مدت می‌نامند. پارامترهـاي تعریـف کننده موج ضربه طولانی مدت عبارت‌اند از پلاریته، مقدار پیک، مدت زمان مجازي پیک و مدت زمان مجازي کل استمرار موج ضربه.

1. Virtual total duration of a rectangular impulse

.2 Peak crest value of opposite polarity of an impulse

.3 Steep current impulse

.4 Long duration current impulse

1-4-13- موج ضربه جریان صاعقه1

یک موج ضربه جریان بازمان مجازي پیشانی 8 میکروثانیه و زمان مجازي دم موج 20 میکروثانیه را موج ضربه جریـان صاعقه می‌نامند. مقدار تلورانس در زمان مجازي پیشانی (1(T و مدت زمان تا نیم مقدار دم موج (2(T برابر10 درصد است.

1-4-23- جریان تخلیه برق‌گیر2

موج ضربه جریانی که از برق‌گیر عبور می‌کند را جریان تخلیه برق‌گیر می‌نامند.

1-4-33- جریان تخلیه نامی برق‌گیر ((In 3

مقدار پیک موج ضربه جریان صاعقه 20/8 میکروثانیه که براي طبقه بندي برق‌گیرها مورد استفاده قرار می‌گیرد را جریـان تخلیه نامی برق‌گیر نامیده می‌نامند.

شکل موج جریان 20/8 میکروثانیه از این نظر به‌عنوان شکل موج جریان استاندارد براي تعیین سطوح حفاظتی برق‌گیرها انتخاب شده است که به دلیل مشخصه غیرخطی ولت ـ آمپر این برق‌گیرها، ولتاژ باقی مانده یا تخلیه تقریباً به‌صورت شـکل مـوج ولتـاژ صاعقه استاندارد 50/2/1 میکروثانیه ظاهر می‌شود. این شکل موج ولتاژ همان شـکل مـوج ولتـاژ اسـتاندارد بـراي تعیـین اسـتقامت عایقی تجهیزات است. جریان‌های تخلیه نامی استاندارد عبارت‌اند از،: 5 و01 20 کیلو آمپر.

1-4-43- ظرفیت جذب انرژي موج ضربه در برق‌گیرها (W) 4

ماکزیمم مقدار مجاز انرژي برحسب کیلوژول که برق‌گیر قادر است حین اعمال یک موج ضربه با یک دوره زمانی مشخص جذب کند را ظرفیت جذب انرژي برق‌گیر (W) می‌نامند. چنانچه این ظرفیت انرژي برحسب واحد ولتاژ نامی برق‌گیرUR بیان شود، ظرفیت جذب انرژي ویژه برق‌گیر ΄W برحسب kJ/kV به دست می‌آید.

1-4-53- موج ضربه جریان بالاي برق‌گیر5

مقدار پیک جریان تخلیه‌ای است که داراي پارامتر مشخصه شکل موج 10/4 میکروثانیه است. از این موج ضربه جریان بالا جهت آزمون پایداري برق‌گیر هنگام برخورد مستقیم ضربات صاعقه استفاده می‌گردد.

1-4-63- موج ضربه جریان کلید زنی برق‌گیر6

مقدار پیک جریان تخلیه‌ای است که داراي زمان مجازي تا قله بزرگ‌تر از 30 میکروثانیه اما کمتر از 100 میکروثانیه و زمان تا نیم مقدار دم موج حدوداً دو برابر زمان مجازي پیشانی است.

.1 Lightning current impulse

.2 Discharge current of an arrester

.3 Nominal discharge current of an arrester

.4 Impulse energy capability

.5 High current impulse of an arrester

.6 Switching current impulse of an arrester

1-4-73- موج ضربه جریان صاعقه استاندارد1

موج ضربه جریان صاعقه استاندارد داراي زمان پیشانی موج 8 میکروثانیه و زمان دم موج 20 میکروثانیه می‌باشد. به عبارت دیگر، موج ضربه جریان صاعقه استاندارد، موج ضربه ms 02 / 8 است.

1-4-83- موج ضربه جریان کلید زنی استاندارد2

موج ضربه جریان کلید زنی استاندارد داراي زمان پیشانی موج 30 میکروثانیه و زمان دم موج 80 میکروثانیه می‌باشد. بـه عبارت دیگر، موج ضربه جریان کلید زنی استاندارد موج ضربه ms 08 / 03 است.

1-4-93- جریان دائمی برق‌گیر3

جریان دائمی برق‌گیر عبارت است از جریانی که از برق‌گیر عبور می‌کند وقتی که این وسیله در مقدار ولتـاژ کـار دائمی‌اش برقـدارمی‌باشد.

جریان دائمی برق‌گیر که متشکل از دو مؤلفه اهمی و خازنی است ممکن است در اثـر تغییـرات دمـا، ظرفیت‌های پراکنـده و آثـار آلودگی داخلی تحت تأثیر قرار گیرد. از این رو جریان یک نمونه مورد آزمون قرارگرفته ممکن است با جریان دائمی یک برق‌گیر کامل یکسان نباشد.

جریان دائمی براي مقاصد مقایسه‌ای ممکن است برحسب مقدار مؤثر یا برحسب پیک بیان گردد.

1-4-04- جریان مبناي برق‌گیر ((Iref4

جریان مبناي برق‌گیر عبارت است از مقدار پیک مؤلفه مقاومتی جریان فرکانس شبکه که براي تعیین ولتاژ مبنـاي برق‌گیر مـورد استفاده قرار می‌گیرد (در صورتی که جریان نامتقارن باشد مقدار پیکی از دو پلاریته که بزرگ‌تر است). جریان مبنا باید به‌اندازه کافی بزرگ باشد تا آثار ظرفیت‌های پراکنده در اندازه گیري ولتاژ مبناي واحدهاي برق‌گیر با سیستم توزیع کننـده میـدان طراحـی شـده قابـل صرف‌نظر کردن باشد و مقدار آن باید توسط کارخانه سازنده برق‌گیر مشخص گردد.

بر اساس جریان تخلیه نامی برق‌گیر و یا بر اساس کلاس تخلیه برق‌گیر، جریان مبنا نوعاً در محدوده تا50/0 1 میلـی آمپـر بـر هـرسانتیمتر مربع از سطح دیسک مقاومت غیرخطی برق‌گیر (براي برق‌گیرهای تک ستونه) تغییر می‌نماید.

1-4-14- ولتاژ مبناي برق‌گیر ((Uref5

مقدار پیک ولتاژ فرکانس شبکه تقسیم بر 2 که براي به دست آوردن جریان مبناي برق‌گیر باید به آن اعمال شود را ولتاژ مبنـاي برق‌گیر می‌نامند. ولتاژ مبناي برق‌گیر چند واحدي برابر مجموع ولتاژهاي مبناي هر یک از واحدها می‌باشد.

1. Standard lightning current impulse

2. Standard switching current impulse

.3 Continuous current of an arrester

.4 Reference current of an arrester

.5 Reference voltage of an arrester

مقدار اولیه این ولتاژ توسط سازنده برق‌گیر ارائه شده، سپس با ولتاژ مبناي اندازه گیري شده در آزمون نوعی مقایسه می‌شود و هـرگونه تفاوت بیانگر تقلیل کیفیت غیرخطی مقاومت‌های برق‌گیر می‌باشد.

1-4-24- ولتاژ باقیمانده در برق‌گیر ((Ures1

مقدار پیک ولتاژ ظاهر شده در پایانه‌های برق‌گیر در حین عبور جریان تخلیه از برق‌گیر را ولتاژ باقیمانده برق‌گیر گویند.

1-4-34- مشخصه ولتاژ استقامت فرکانس شبکه برحسب زمان برق‌گیر2

مشخصه ولتاژ استقامت فرکانس شبکه برحسب زمان در یک برق‌گیر، نشان دهنده مـاکزیمم مـدت زمـان متناسـب بـا ولتاژهای فرکانس شبکه‌ای است که می‌توان به برق‌گیر اعمال نمود بدون آنکه موجب صدمه دیدن یا ناپایداري حرارتی برق‌گیر شود.

1-4-44- جریان مورد انتظار مدار3

مقدار جریانی است که در یک نقطه مشخص از مدار جاري می‌شود در صورتی که آن نقطه را بـا یـک امپـدانس بسـیار کوچک اتصال کوتاه نماییم.

1-4-54- مشخصه‌های حفاظتی برق‌گیر4

این مشخصه‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

-ولتاژ باقیمانده (سطح حفاظتی) برق‌گیر در برابر اعمال موج ضربه جریان با شیب تند

-ولتاژ باقیمانده (سطح حفاظتی) برق‌گیر در برابر اعمال موج ضربه جریان صاعقه

-ولتاژ باقیمانده (سطح حفاظتی) برق‌گیر در برابر اعمال موج ضربه جریان کلید زنی

1-4-64- ناپایداري حرارتی برق‌گیر5

عبارت ناپایداري حرارتی توصیف کننده وضعیتی است که در اثر وقوع پدیدهاي در آن تلفات توان تحمیل شده به برق‌گیر بیشـتر از ظرفیت مبادله حرارتی محفظه و اتصالات برق‌گیر است و این سبب افزایش بیش از پیش دماي المان‌های مقاومتی شده و موجبات بروز خطا را فراهم می‌آورد.

1-4-74- پایداري حرارتی برق‌گیر6

برق‌گیر در حالت پایدار حرارتی است اگر پس از برطرف شدن پدیده‌ای که موجب افزایش دما در آن شده اسـت، دمـاي المان‌های مقاومتی بازمان کاهش یابد. در این حین برق‌گیر در ولتاژ کار دائمی و شرایط محیطی معینی برق‌دار است.

.1 Residual voltage of an arrester

.2 Power frequency withstand voltage versus time characteristic of an arrester

.3 Prospective current of circuit

.4 Protective characteristic of an arrester

.5 Thermal runaway of an arrester

.6 Thermal stability of an arrester

1-4-84- آزمون‌های نوعی1

به‌منظور اطمینان از برخورداري برق‌گیر از کلیه مشخصات الکتریکی مورد نظر در طراحی نظیر ولتاژ نامی، ولتاژ تخلیـه یـا سطح حفاظتی، جریان تخلیه نامی، ظرفیت انرژي قابل تخلیه، تحمل حرارتی و غیره، آزمون‌های نوعی صورت می‌پذیرند. آزمون‌های نوعی شامل آزمون‌های متعدد به‌منظور اطمینان از کمیات نامی برق‌گیر می‌باشند.

1-4-94- آزمون‌های جاري 2

این قبیل آزمون‌ها بر روي تک‌تک برق‌گیرها یا قطعات و مواد تشکیل دهنده آن‌ها صورت می‌پذیرند. آزمون‌های جـاري به‌منظور اطمینان از مونتاژ کامل و صحیح برق‌گیر و استفاده از قطعات مناسب با ابعاد و اندازه‌های منطبق با نقشه‌ها و برخـوردار از مشخصات فنی پیش بینی شده انجام می‌گیرند.

1-4-05- آزمون‌های پذیرش3

این قبیل آزمون‌ها به‌منظور اطمینان از صحت مشخصات پیش بینی شده در برق‌گیر در هنگام تحویل برق‌گیر از سازنده می‌تواند به درخواست خریدار انجام گیرد.

1-4-15- هماهنگی عایقی 4

هماهنگی عایقی عبارت است از انتخـاب اسـتقامت عـایقی تجهیـزات بـا توجـه بـه ولتاژهـاي احتمـالی ظـاهر شـده در سیسـتم و مشخصه‌های وسایل حفاظت کننده در دسترس، بطوریکه احتمال تنش‌های ولتاژي تحمیل شده به تجهیزات (که باعـث معیـوب شدن عایق بندي تجهیزات و یا وقفه در تداوم بار می‌شود) به یک سطح قابل قبول از نظر اقتصادي و عملیاتی تقلیل یابد.

1-4-25- طبقه بندي استقامت الکتریکی عایق‌ها5

استقامت الکتریکی عایق تجهیزات در برابر سه طبقه ولتاژ زیر سنجیده می‌شوند:

- استقامت عایقی در برابر ولتاژهاي کار عادي و اضافه ولتاژهاي موقت با فرکانس شبکه (TOV) که توسط آزمون ولتاژ فرکانس شبکه به مدت یک دقیقه انجام می‌پذیرد6.

- استقامت عایقی در برابر امواج صاعقه با شیب تند که توسط آزمون با موج صاعقه استانداردμsec 50/2/1 انجام می‌پذیرد7.

- استقامت عایقی در برابر امواج کلید زنی که توسط آزمون با موج استاندارد کلیدزنیμsec 250/2500 انجام می‌پذیرد8.

سطوح استقامت عایقی فوق جهت تعیین مشخصات حفاظتی برق‌گیرها و هماهنگی عایقی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

.1 Type tests

.2 Routine tests

.3 Acceptance tests

.4 Insulation coordination

.5 Classification of insulation withstand level

.6 Power frequency withstand level/PFWL

.7 Lightning impulse withstand level/LIWL

.8 Switching impulse withstand level/SIWL

1-4-35- شاخص تخلیه1

وسیله‌ای است که نشان می‌دهد برق‌گیر در معرض تخلیه اضافه ولتاژي قرار گرفته است.

1-4-45- شمارنده تخلیه2

وسیله‌ای است که براي ثبت تعداد تخلیه‌های انجام گرفته به‌وسیله برق‌گیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1-4-55- ترمینال زمین3

قسمت هدایت کننده‌ای که جهت اتصال برق‌گیر به زمین فراهم شده است، ترمینال زمین نام دارد.

 1-4-65- ترمینال خط4

قسمت هدایت کننده‌ای که جهت اتصال برق‌گیر به هادي خط فراهم شده است، ترمینال خط برق‌گیر نامیده می‌شود.

1-4-75- برق‌گیر بیرونی5

برق‌گیرهایی که جهت استفاده در فضاي آزاد طراحی شده‌اند، برق‌گیرهای بیرونی نامیده می‌شوند.

1-4-85- برق‌گیر داخلی6

برق‌گیرهایی که به علت ساختمان ویژه آن‌ها ضروري است که از شرایط جوي محافظت شوند، برق‌گیرهای داخلی نامیده می‌شوند.

1-4-95- وسیله سوپاپ اطمینان برق‌گیر7

سوپاپ اطمینان وسیله‌ای است که در صورت عبور جریان‌های خطاي طولانی مدت یا قوس الکتریکی در داخل برق‌گیر، با تخلیه فشار گازهاي داخلی برق‌گیر، از منفجر شدن محفظه برق‌گیر ممانعت به عمل می‌آورد.

.1 Discharge indicator

.2 Discharge counter

.3 Ground terminal

.4 Line terminal

.5 Outdoor arrester

.6 Indoor arrester

.7 Pressure relief of an arrester