توضیحات
فصل 8 مشخصات شبکه‌های انتقال آب، برق، مخابرات و سیستم‌های انشعاب گیری
8- 1 مشخصات شبکه‌های انتقال آب
- براي انتقال آب با توجه به فشار كار و قطر شبكه می‌توان از لوله‌های پلی‌اتیلن، چدني داكتيل و يا فولادي سياه استفاده نمود.
- استفاده از لوله‌های پلي اتيلن با فشار پذیری حداقل PN10 براي اندازه‌های 90 و 110 میلی‌متر در صورتی که فشار كار سيستم از 6 اتمسفر بيشتر نباشد مجاز می‌باشد، در این صورت فاصله بين دو پايه نگه‌دارنده لوله حداكثر 2 متر و زير هر بخش اتصالي دو قسمت لوله به يكديگر نيز بايد پايه نگه‌دارنده نصب گردد. (در اين مورد استفاده از لوله‌های چدني داكتيل نيز مجاز می‌باشد)
- لوله‌های با اندازه 150 میلی‌متر تا 700 میلی‌متر از نوع چدني داكتيل می‌باشند.
- لوله‌های از 800 ميلي متر و بالاتر كه در خطوط انتقال بين مخازن و خطوط اصلي آب استفاده می‌گردند از نوع فولادي سياه كه از داخل با اپكسي يا با ملات سيمان پوشش داده شده‌اند می‌باشد.
لوله‌های با اين قطر داخل تونل تأسیساتی نصب نمی‌گردند بلكه در داخل زمين مدفون می‌باشند و براي محافظت سطح خارجي آن‌ها از پوشش قيراندود می‌باید استفاده نمود.
- در موارد خاص به‌ویژه مواقعي كه به فشارهاي بيشتر احتياج باشد (PN25)، از قطر 500 میلی‌متر به بالا نيز می‌توان از لوله‌های فولادي با تمهيدات رديف فوق استفاده نمود.
8- 2 نحوه انشعاب گیری آب از خطوط اصلي داخل تونل تأسیساتی
- انشعاب گیری با لوله‌های قطر کمتر از 90 میلی‌متر از خطوط 300 میلی‌متر به بالا مجاز نمی‌باشد.
- عبور لوله‌های با قطر بيش از 700 ميلي متر در داخل تونل تأسیساتی مجاز نمی‌باشد.
- در صورتی که قطر خط انتقال آب 300 میلی‌متر يا بيشتر باشد، براي هر 150 اشتراك با قطر 90 تا حداكثر 150 میلی‌متر يك انشعاب با شير قطع و وصل در نظر گرفته می‌شود، اين انشعاب می‌تواند حداكثر 10 انشعاب کوچک‌تر با قطر حداكثر 90 میلی‌متر را تغذيه نمايد. تا اين مرحله از اجرا كليه لوله‌ها و شيرهاي قطع و وصل در داخل تونل تأسیساتی قرار می‌گیرند و از اين مرحله به بعد كه شامل تعدادي انشعاب کوچک‌تر با قطر حداكثر 90 میلی‌متر می‌باشد، شبكه داخل پياده رو اجرا گرديده و از هر شبكه با قطر حداكثر 90 میلی‌متر واقع در پیاده‌رو می‌توان حداكثر 15 انشعاب كه طول كل مسير آن‌ها در داخل پياده رو از 100 متر تجاوز ننمايد اخذ گردد.
طرح شماتيك انشعاب گیری اين خطوط در شكل شماره (8-1) نشان داده شده است.
- كليه لوله‌های خروجي از تونل مدفون در پیاده‌رو تأسیساتی بوده و اجرای آن از نظر مشخصات لوله‌ها، محافظت و پوشش آن و همچنين عمق دفن و جزئيات شيرهاي قطع و وصل بر اساس استاندارد و نيز جزئيات ارائه‌شده در فصل 3، بند 2 اين ضوابط می‌باشد. [32]
8- 3 مشخصات شبکه‌های انتقال و توزيع نيرو
8- 3-1 انواع شبکه‌های نيرورساني
شبکه‌های برق‌رسانی وزارت نيرو، در کلی‌ترین حالت، از سه بخش اصلي زير تشكيل می‌گردد:
- شبكه انتقال نيرو كه وظيفه رساندن برق از نیروگاه‌ها به پست‌های فشارقوي و فوق توزیع را بر عهده دارد و اين شبکه‌ها اکثراً ” از سيم کشی‌های هوائي تشکیل‌شده و به همين دليل، عموماً “ در بحث تونل‌های تأسیساتی مطرح نمی‌شوند.
- شبكه توزيع نيرو كه وظيفه پخش نيرو از شبکه‌های فوق توزيع به پست‌های توزيع برق را بر عهده دارند. اين شبکه‌ها در محدوده‌های شهري از کابل‌های فشار متوسط (33-20-11 كيلوولت) تشکیل‌شده و يكي از تأسیسات مهم عبوري از تونل‌های مشترك محسوب می‌گردند.
- شبكه مصرف كه وظيفه برق رساني به واحدهاي مسكوني و غيرمسكوني را بر عهده داشته و از کابل‌های فشار ضعیف (380-
220 ولت (تشكيل می‌شود و بخشي از فضاي تونل‌های مشترك تأسیسات زیربنایی را به خود اختصاص می‌دهد.
8- 3-2 مداربندي شبکه‌های نيرو
شبکه‌های نيرورساني در سه شكل (توپولوژي) زير طراحي و اجرا می‌گردند:
- شبکه‌های شعاعي
در اين نوع شبكه، هر مصرف‌کننده فقط از يك مسير تغذيه می‌شود و در ضمن كم هزینه بودن، داراي ضريب اطمينان پائين می‌باشد. معمولاً ” شبکه‌های مصرف فشار ضعیف از اين نوع، انتخاب می‌گردد.
-شبکه‌های حلقوي
در اين نوع شبكه، هر مصرف‌کننده يا پست برق از دو مسیر مختلف تغذيه می‌شود كه در نتيجه، ضريب اطمينان سيستم برق رساني بالاتر بوده ولي هزينه اجرائي آن هم بيشتر است. معمولاً ” شبکه‌های توزيع فشار متوسط از اين نوع انتخاب می‌گردد.
- شبکه‌های غربالي
در اين نوع شبكه، هر پست برق از حداقل 3 مسير مختلف تغذيه می‌شود كه درنتيجه، ضريب اطمينان آن بسيار بالا بوده و در مقابل، هزينه اجرائي آن هم بسيار بيشتر است. از اين نوع شبكه، معمولاً ” در انتقال نيرو، استفاده می‌شود.
8- 3-3 جنس و نوع کابل‌ها
اگرچه يك شبكه نيرورساني كامل، از پست‌های برق، تابلوهاي توزيع اصلي و کابل‌های مختلف تشكيل می‌شود ولي به دلیل قرار نگرفتن پست‌ها و تابلوهاي توزيع اصلي در داخل تونل مشترك تأسیسات، از بحث درباره آن‌ها خودداري شده و فقط مشخصات کابل‌ها توضيح داده می‌شود.
کابل‌ها را می‌توان در دسته بندی‌های زير ارائه نمود:
- کابل‌های تک رشته و چند رشته
- کابل‌های مسلح (زره پوش) و غيرمسلح- کابل‌های P.E.,P.V.C. و X.L.P.E.
فصل هشتم: مشخصات شبکه‌های انتقال آب، برق، مخابرات و سیستم‌های انشعاب گيري 95
- کابل‌های مسي و آلومينيومي
از آنجا كه کابل‌های مورد مصرف در داخل تونل تأسیسات، معمولاً ” بر روي سيني كابل (CABLE TRAY) خوابانده می‌شود، مشكلات کابل‌های دفني وجود نداشته و بنابراين استفاده از کابل‌های چند رشته و مسلح (زره پوش) ضرورت ندارد.
بنابراين، کابل‌های مورد نظر عموماً “ از نوع تک رشته و ساده (غیرمسلح) می‌باشد.
از نظر جنس هادي، براي کابل‌های فشار ضعيف معمولاً ” از جنس مس استفاده می‌شود ولي در مورد کابل‌های فشار متوسط، استفاده از هادي آلومينيومي هم امکان‌پذیر می‌باشد.
از نظر جنس عايق، معمولاً ” کابل‌های فشار ضعیف از نوع P.V.C. ولي کابل‌های فشار متوسط، از نوع پلی‌اتیلن يا X.L.P.E.
(پلی‌اتیلن متقاطع شدشه) انتخاب می‌گردد.
8- 3-4 نگه دارنده‌های كابل (SUPPORT)
نگه دارنده‌های كابل را می‌توان از جنس فولادي سياه رنگ‌شده و يا فولادي سفيد (گالوانيزه) انتخاب نمود. از آنجا كه عمر قطعات فلزي گالوانيزه بيشتر می‌باشد، بنابراين استفاده از اين نوع نگه دارنده‌ها توصيه می‌گردد.
نگه دارنده‌های گالوانيزه معمولاً “ به‌صورت پیش‌ساخته در كارخانه ساخته شده و از دو قسمت نگه‌دارنده عمودي و نگه‌دارنده افقي تشكيل می‌شوند. نگه دارنده‌های عمودي در فواصل كمتر از 2 متر نصب و نگه دارنده‌های افقي (به تعداد لازم) روي آن‌ها نصب می‌گردد. نحوه نصب نگه دارنده‌های افقي به گونه‌ای است كه می‌توان به سهولت آن‌ها را جابجا يا اضافه و كم نمود.
(CABLE TRAY & LADDER) سيني و نردبان كابل 5-3 -8
سيني كابل معمولاً ” از ورق گالوانيزه مشبك انتخاب و با پهناي مورد نياز (10 تا 60 سانتيمتر به فواصل 10 سانتيمتر) ساخته می‌شود. سینی‌ها، از نوع يك، دو، سه يا چهار لبه ساخته می‌شود كه نوع سه لبه آن، از نظر كيفيت فني و قيمت تمام شده، ارجح می‌باشد.
كارخانجات سازنده سيني كابل، معمولاً ” اتصالات لازم، از قبيل بست اتصال، خم، سه‌راه، چهارراه و غيره را هم می‌سازند و مطابق درخواست خريدار، ارائه می‌نمایند.
نردبان كابل هم معمولاً ” از ورق گالوانيزه باضخامت مناسب ساخته می‌شود و فاصله پله‌های آن 25 سانتيمتر می‌باشد. پهناي نردبان هم از 30 تا 70 سانتيمتر قابل انتخاب است.
طبق استاندارد، فاصله دو كابل مجاور بايستي حداقل برابر قطر كابل بزرگ‌تر باشد، بنابراين تعداد و قطر کابل‌های مورد مصرف، تعیین‌کننده پهناي سيني يا نردبان كابل خواهد بود. ضمناً “ براي جلوگيري از جابجايي کابل‌ها، بايستي از تسمه يا كمربند كابل استفاده نمود.
8- 3-6 سركابل و كابلشو
براي اتصال كابل به لوازم تابلویی و يا مصرف‌کنندگان برق، بايستي برحسب مورد از سركابل يا كابلشو و ترمينال استفاده شود.
در مواردي كه قرقره كابل كوتاه باشد و يا در موقع تعمير و بازسازي کابل‌ها، بايستي از مفصل‌بندی مناسب استفاده نمود.
8- 3-7 سيستم اتصال زمين EARTHING()
يكي از مهم‌ترین بخش‌های شبكه توزيع، سيستم اتصال زمين می‌باشد، اين سيستم از سه نوع زير تشكيل می‌شود:
-سيستم TN-S
در اين سيستم، همراه با کابل‌های تغذيه (FEEDER) سيم اتصال زمین هم كشيده می‌شود.
-سيستم TN-C
در اين سيستم، سيم اتصال زمين باسیم خنثي به یکدیگر متصل می‌گردد (مشترك می‌باشد)
-سيستم TN-C-S در اين سيستم، کابل‌های فرعي داراي سيم اتصال زمين جداگانه بوده ولي در مورد کابل‌های اصلي، سيم اتصال زمين و خنثي مشترك می‌باشد.
درتونل مشترك تأسیسات شهري، روي هر دو بدنه تونل، يك شينه اتصال زمين (تسمه مسي يا آلومينيومي) نصب می‌گردد و كليه قطعات فلزي غير برق‌دار داخل تونل به اين شينه متصل و در نهايت به تعدادي چاه يا ميله ارت وصل می‌شود. به این ترتيب، سيستم اتصال زمين شبكه توزيع اصلي داخل تونل از نوع TN-S خواهد بود.
