7- 5-6 سيستم مديريت هوشمند (IBMS)

7- 5-6- 1 مقدمه

سرويس و نگهداري تأسیسات و تجهيزات عمومي داخل تونل، از قبيل لوله‌ها، کابل‌ها، دستگاه‌های تهويه، تابلوهاي توزيع برق، روشنايي فضاهاي مختلف و ساير مواردي از اين قبيل يكي از وظايف اصلي مديريت هوشمند می‌باشد. سرويس به‌موقع دستگاه‌ها و جلوگيري از انتشار خرابي احتمالي (PREVENTIVE MAINTENANCE) و در نتيجه پيشگيري از توقف كار اين تأسیسات نه تنها باعث كاهش هزینه‌های نگهداري بهره برداري خواهد شد، بلكه در مواردي از قبيل روشنایی اضطراري، ايمني را نيز تأمین خواهد نمود.

  حفاظتي

بهینه کردن مصرف انرژي و جلوگيري از به هدر رفتن آن از ديگر وظايف مديريت ساختمان است. (ENERGY SAVING) با توجه به مطالب فوق كه به‌طور خلاصه اهميت يك سيستم مديريت صحيح براي تونل را بيان می‌کند و با توجه به اینکه عوامل تحت نظارت و كنترل در اين مجموعه گسترده‌تر از آن است كه فرد يا افرادي بدون بهره‌گیری از سیستم‌های پيشرفته رايانه قادر به انجام بهينه اين امر مهم باشند، نياز به يك چنين سيستم كنترل و مديريت هوشمند (Intelligent Building Management IBMS (System به‌عنوان مكمل تأسیسات و تجهيزات تونل، کاملاً “ احساس می‌شود.

نقاط تحت نظارت اين سيستم، مشخصات عمومي سيستم، اجزا اصلي و قابلیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آن از اهم مطالبي است كه قسمت‌های مختلفي از اين ضوابط به شرح آن‌ها اختصاص داده شده است.

7- 5-6- 2 نقاط تحت نظارت و كنترل

فضاها و تأسیساتی كه تحت نظارت و كنترل سيستم مديريت هوشمند (IBMS) قرار خواهند گرفت عبارت‌اند از:

الف – دستگاه تهويه (هواکش‌ها)- دستگاه مكنده يا دمنده هوا

- الكتروموتورها

- مدارهاي برق‌رسانی

- مدارهاي كنترل و اتوماسيون

ب- حسگرهاي نشت آب حس‌های خبر دهنده نشت آب ج- اتاق برق

- مدارهاي ورودي برق شهر جهت بررسي ميزان مصرف، ضريب قدرت (COS Φ) و تعادل سه فاز.

- بعضي از مدارهاي خروجي براي كنترل بار در مواقع ضروري

- مدار اصلي تابلو برق اضطراري

- تنظیم‌کننده خودكار خازن‌های اصلاح ضريب قدرت

- دماي هواي داخل تابلوها

- كنترل ولتاژ ورودي در ساعات مختلف روز

د- سيستم تلفن، اعلام حریق و حفاظت (اتاق نگهباني)

- خروجي موازي از اطلاعات پردازش‌شده مركز اعلام حریق (در مورد خرابی‌های احتمالي سيستم، وقوع حريق در يك يا چند قسمت از تونل و فرمانهاي لازم براي تابلوهاي برق، سيستم تهويه و مکنده‌های هوا)

- خروجي موازي از اطلاعات پردازش‌شده مركز حفاظت و ايمني

- مدار باطری‌های اضطراري سیستم‌های اعلام حریق، تلفن و حفاظت براي كنترل عملكرد صحيح آن‌ها

7- 6 حداقل نيازهاي حفاظتي و ايمني

تأمین امنيت شامل دو مرحله است: اول تشخيص خطر و دوم بعدي مقابله با آن و دفع خطر

امروزه تشخيص خطر به كمك دستگاه‌های الكترونيكي و بدون نياز به تعداد زيادي نگهبان امكان پذير است.

اصولاً “ حفاظت به دو طريق عمده، موانع فيزيكي و کنترل‌های الكترونيكي، انجام می‌گردد. حفاظت‌های الكترونيكي دو وظيفه عمده را شامل می‌گردند:

-كنترل

-اعلام خطر

7- 6-1 كنترل

امر كنترل خود طيف گسترده‌ای از دیدگاه‌های زماني، مكاني و انساني را شامل می‌شود. به‌عنوان مثال، در محلي خاص و در يك محدوده زماني تردد براي همه پرسنل مجاز است ولي در محدوده زماني ديگر تردد فقط براي افراد خاص مجاز بوده و يا در محلي ديگر در تمام اوقات، تردد فقط براي افراد خاص مجاز می‌باشد.

بنابراين حفاظت در محل‌های متفاوت با توجه به شرايط، حالت‌های مختلفي خواهد داشت. مقوله كنترل خود از دو قسمت عمده: الف – تحت نظر داشتن و ب – صدور اجازه ورود و خروج را شامل می‌گردد.جهت حفاظت تونل لازم است تردد افراد را تحت نظر قرار داد و اين كنترل پرسنل هم در ساعات مجاز و هم در اوقات غیرمجاز ضروري است. بدين منظور از دوربین‌های تلويزيوني مداربسته استفاده می‌شود. در اين سيستم پرسنل مستقر در مركز كنترل از طريق نمايشگرها قادر خواهند بود بر مکان‌های مورد نظر نظارت داشته باشند.

7- 6-1- 1 استانداردها

كليه سیستم‌ها و تجهيزات مورد استفاده بايد با استانداردهايBS يا ISO و يا استانداردهاي مورد تائيد كشور سازنده مطابقت داشته و يا در ليست UL باشند و همچنين اسناد و مدارك كافي جهت تعيين عملكرد اين سیستم‌ها و تجهيزات و مطابقت آن‌ها با استانداردها ارائه شوند.

7- 6-1- 2 صدور اجازه ورود و خروج (ACCESS CONTROL)

اين نوع كنترل بر روي درها اعمال می‌شود كه ساده‌ترین آن قفل و كليد معمولي است، ولي آنچه در اينجا مورد بحث است در واقع قفل و كليدهاي الكتريكي هستند.

قفل‌های مورد نظر همگي مشابه و وسايلي الكترومكانيكي هستند كه توسط فرماني باز شده و با بسته شدن در، خود به خود قفل می‌شوند، ولي كليدهاي اين قفل‌ها (كه وظيفه فرمان دادن را بر عهده دارند) انواع متفاوتي دارند.

7- 6-1- 2 مركز كنترل براي سيستم (ACCESS CONTROL)

اين مراكز بر حسب نياز ممكن است بسيار ساده يا بسيار پيشرفته باشند. به‌منظور آشنايي بيشتر، مختصراً “ به شرح برخي از توانایی‌های اين مراكز پرداخته می‌شود:

-از طريق اين مراكز می‌توان افراد مجاز را براي هر يك از درها مشخص نمود.

-می‌توان نام و مشخصات هر فرد را كه از دري عبور می‌کند به همراه زمان آن ثبت و بايگاني نمود.

-می‌توان ضمن تعريف افراد براي هر در، زمان دسترسي را مشخص نمود.

-همچنين می‌توان تعريف نمود تا برخي از درها در بعضي ساعات بدون كنترل و در ساعات ديگر شبانه روز تحت كنترل باشند.

در مركز حفاظت، سخت افزار و نرم افزار حفاظت (VIDEO- GRAPHIC ANNOUNCIATION SYSTEM) نصب خواهد شد كه با دريافت سيگنال خطر از هر يك از نقاط تونل، محل دقيق آن را مشخص نموده و به پرسنل راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد. كليه اجزاي سيستم توسط سيستم كامپيوتري دائماً “ كنترل می‌شوند و بروز خرابي در هر قسمت سریعاً “ كشف و اعلام می‌شود و در صورت نياز از واحدهاي ذخيره استفاده خواهد شد.

7- 6-2 اعلام خطر

جهت مقابله با ورود غيرمجاز افراد لازم است وارد شدن آن‌ها يا اقدام آن‌ها را براي ورود توسط وسايلي تشخيص داد. اين وسايل حسگرهايي هستند كه ضربه يا حركت افراد يا باز شدن درها را تشخيص می‌دهند. براي اين كار سيستم حفاظت الكترونيكي IDS (Intruder Detection System) براي تونل پیش‌بینی خواهد شد. در ادامه جزئيات اين سيستم توضيح داده می‌شود.

7- 6-2- 1 اصول طراحي سيستم حفاظتي

در طراحي سيستم حفاظتي دو روش اساسي مورد توجه قرار می‌گیرد:

روش اول حفاظت فيزيكي و روش دوم نظارت و كنترل الكترونيكي.

بديهي است كه تنها با پيوند مناسب و صحيح اين دو روش، ايمني كامل و قابل اطمينان به وجود خواهد آمد. در بررسي هم‌زمان اين دو روش اولاً محل استقرار، مشخصات و وظايف و قابلیت‌های هر يك از اجزاي سيستم در فضاهاي تحت پوشش بيان می‌گردد و ثانیاً “ حتی‌المقدور نحوه ارتباط و هماهنگي اين اجزاء با يكديگر و عملكرد سيستم به‌عنوان مجموعه‌ای يكپارچه روشن می‌شود.

7- 6-2- 2 عناصر سيستم حفاظت فيزيكي

عناصر اين سيستم به شرح زير مورد مطالعه قرار می‌گیرد:

7- 6-2- 2-1 واحد نگهباني و كنترل

دفتر مركزي حفاظت شبانه‌روزی بوده و در محل مناسبي كه مديريت تونل تعيين خواهد نمود، مستقر می‌گردد. كليه علائم خطر از سرتاسر تونل به مركز حفاظت اصلي ارسال خواهد شد.

با توجه به اينكه تونل‌های مشترك تأسیسات شهري در دو منطقه بلوک‌های شهري و شهرهاي جديد و توسعه شهري احداث می‌گردد، ایستگاه‌های كنترل در اين دو منطقه بايد در نظر گرفته شود.

در بلوک‌های شهري، اين ايستگاه در كنار مركز نگهداري كل تأسیسات و موتورخانه بلوك و در مناطق شهري به‌صورت اتاقكي به ابعاد مناسب و در نزديكي تونل و بافاصله حداكثر 2 كيلومتر از يكديگر پیش‌بینی گرديده است. به‌منظور هماهنگي بين كليه مناطق، ارتباط سیستم‌های كنترل بين مراكز نيز الزامي می‌باشد.

7- 6-2- 2-2 درهاي ايمني

درهاي ايمني به شكلي طراحي و اجرا می‌شوند كه اولاً “ فعالیت‌های جاري را دچار مشكل ننموده و ثانیاً “ به‌طور آشكار در معرض ديد مستقيم عابران قرار نداشته باشند.

به‌منظور كنترل درهاي فضاهاي حساس از سيستم کارت‌خوان (CARD READER) استفاده می‌گردد. جهت تردد مراجعان از طريق اطلاع به مركز كنترل و توسط اين مركز، دستور لازم صادر خواهد شد. ضمناً “ سيستم قفل درب‌ها از هر دو سيستم فرمان از راه دور (مركز كنترل) و سيستم کارت‌خوان فرمان دريافت می‌نماید.

نصب درهاي ايمني مجهز به سيستم كارت خوان و قفل مغناطيسي براي اتاق‌های كنترل و تجهيزات الزامي می‌باشد.