فصل 3 ابعاد فيزيكي و مكان احداث تونل مشترك تأسیسات شهري

3-1 ابعاد فيزيكي تونل مشترك تأسیسات شهري

 تونل‌های مشترك تأسیساتی داراي محدوديت زيادي از نظر ابعاد نبوده و الزامي در رعايت ابعاد استاندارد براي آن‌ها وجود نـدارد، ولي همواره می‌باید نكات زير در تعيين ابعاد آن‌ها مد نظر قرار گيرد:

3-1-1 حداقل ابعاد قابل قبول مقطع تونل‌ها 180 سانتیمتر عرض و 180 سانتي متر ارتفاع می‌باشد و حـداقل عـرض مفيـد معبر برای گذر افراد و تجهيزات صد سانتي متر است.

3-1-2 ابعاد واقعي مورد نظر با توجه به یک‌طرفه بودن يا دو طرفه بودن تونل، چگونگي استقرار تأسیسات و همچنين مشخـصات و میزان و حجم تأسیساتی كه در آن مستقر می‌گردند و نيز رعايت شرايط هم‌جواری تأسیسات داخل آن می‌باید انتخاب گردد.

3-1-3 تونل‌های كه در اين ضوابط مورد استفاده قرار گرفته‌اند براي عبور آب مصرفي، آتش‌نشانی، برق بـا ولتاژهـاي مختلـف و مخابرات می‌باشند. در صورتی که از داخل تونل تأسیسات ديگري مانند شبكه توزيع آب سرد و گرم يا بخار مربوط به سيـستم تهویه مطبوع خصوصاً براي بلوک‌های شهري، برق با ولتاژ 63 كيلو ولت به بالا و يا خطوط گاز شهري و شبكه جمع‌آوری آب‌های سطحی و لوله‌های فاضلاب عبور نمایند طبعاً تمهيدات ويژه لازم بوده و از حدود الزامات تونل مـشترك تأسیسات خـارج گرديـده و طراحی ویژه‌ای را نياز دارند كه در بخش‌های مختلف اين گزارش به نكات عمده اين ویژگی‌ها پرداخته شده است.

3-1-4 در صورتی که از ابعاد داده شده و نمونه‌های آورده شده در اين ضوابط استفاده گردد فقط تطبيق نمونه انتخاب شده با نـوع و میزان تأسیسات عبوري مورد نياز می‌باشد و می‌توان از محاسبات سـازه تيـپ و ضـوابط عنـوان شـده بـراي آن اسـتفاده نمـود و درصورتی‌که از ابعاد غيراستاندارد استفاده گردد نحوه محاسبه سازه تونل می‌باید بر اساس ضوابط ارائه شده بوده و كليـه ضـوابط اجرائی بخش‌های مختلف اين گزارش در مورد آن رعايت گردد.

 8 ضوابط احداث تونل مشترك تأسیسات شهري

 3-1-5 تونل‌های كه به‌صورت نمونه‌های تيپ ارائه می‌گردد داراي ابعاد زير می‌باشد:

عرض تونل (سانتيمتر) ارتفاع تونل (سانتيمتر)

210 و 250

250 و 300

300 و 360

360 و 400 210

 250

 300

 360

 ابعاد ارائه شده در جدول فوق اندازه خالص داخلي تونل‌ها را نشان داده و براي آگاهي از جزئيات طبقه‌بندی تونل از نظر ابعاد فيزيكي و همچنين نحوه ساخت، آب بندي و ضوابط مربوط به مناطقي كه احداث تونل براي آن‌ها الزامـي و منـاطقي كـه به علت مـشكلات و هزینه بالا احداث تونل براي آن‌ها اختياري می‌باشد به فصل‌های ً2 ً و ً6 ً اين ضوابط مراجعه گردد.

3-1-6- در صورتی که پروژه از نظر اهميت نياز به ضريب اطمينان بيشتري از عملكرد تونل‌های مشترك را داشته و در آن خطـوط برق با ولتاژهاي مختلف عبور نمايد می‌توان آن را به دو بخش مكانيكي و برقي تقسيم نمود كه در این صورت نياز به دو معبر مجزا برای عبور افراد بوده و عملاً تونل تبديل به دو تونل یک‌طرفه كه يكي مربوط بـه تأسیسات برقـي و ديگـري مربـوط بـه تأسیسات مكانيكي است می‌گردد. اجراي اين شكل از تونل الزامي نبوده ولي در صورت وجود حساسيت خاص در پروژه با بررسي توجيهي لازم تمایل كارفرما می‌توان آن را جايگزين تونل‌های ساده‌تر كه اجراي آن الزامي می‌باشد، نمود.

3-1-7- شكل شماتيك تونل‌هاي عبور تأسیسات

 در شكل شماره (3-1) فرم پيشنهادي تونل مشترك براي رديف 3-1-6 اين ضوابط كـه اختـصاص بـه تونل‌های مـشترك و فضاهای مجزا براي تفكيك شبكه تأسیسات مكانيكي و برقي دارد نشان داده شده است.

10 ضوابط احداث تونل مشترك تأسیسات شهري

 3-2 مطالعات انجام شده در مورد مكان استقرار تأسیسات زیربنایی در امتداد معابر

3-2-1 كليات

 براي مشخص كردن مكان احداث تونل‌های مشترك عبور تأسیسات شهري نسبت به خیابان‌ها و ديگـر معـابر، آئـين نامه‌های مربوطه استفاده می‌گردد. [4]، [5] با توجه به اين دو آئين نامه، مناسب‌ترین مكان احداث تونل مشترك تأسیسات شهري به شرح زير می‌باشد:

- استفاده از حريم راه‌ها براي عبور تأسیسات شهري يك استفاده منطقي و منطبق با منافع عمومي است. اما، براي جلوگیری از نقص عملكرد، ايمني و استحكام و دوام راه‌ها، چنين استفاده‌ای بايد ضابطه‌مند و تنظيم شده باشد.

طراح بايد تأسیسات شهري موجود را به‌عنوان يكي از محدودکننده‌های مهـم طـرح در نظـر بگيـرد. در منـاطقي كـه تـراكم تأسیسات زير بنايي زياد می‌باشد، تأسیسات شهري موجود ممكن است شكل مسير را تغيير داده و يا در طرز اجراي آن تأثیر بگذارند.

اگر جابجا كردن موقت يا دائمي تأسیسات شهري موجود براي احداث راه لازم شود، طراح بايد جزئيات اجرايي آن را تعيـين كنـد.

نبايد ايجاد هماهنگي لازم بين سازنده راه و شرکت‌ها و سازمان‌های تأسیسات شهري را به زمان اجراي عمليات موكول كرد. چنـين تأخیری ممكن است مدت زمان اجراي طرح را تا چندين برابر افزايش دهد.

طراحي جزئيات جابجایی‌های موقت يا دائم تأسیسات شهري مربوط به احداث راه، جزء طراحي راه است. اين جابجایی‌ها را باید با استفاده از ضوابط داده شده و هماهنگي با سازمان‌ها و شرکت‌های متولي تأسیسات شهري طراحي كرده و در نقشه‌های اجرايـي و اسناد پيمان نشان داد.

در طراحي راه‌های جديد، طراح بايد براي عبور دادن خطوط آب و برق و مخابرات در امتداد و از عرض راه کانال‌های مشترکی را در نظر بگيرد.

اگرچه گذراندن خطوط زيرزميني تأسیسات شهري از داخل سواره‌رو مرسوم شده است، اما اين روش درستي نيست. بايـد سعی کرد تا حد امكان، همه تأسیسات شهري در خارج از عرض سواره رو قرار داده شود.

در مواردي كه استفاده از سطح جاده براي عبور دادن خطوط زيرزميني تأسیسات شهري گريزناپذير اسـت، آن دسـته از خطـوطي را باید در داخل سواره‌رو مستقر نمود كه به تعميرات و دسترسي كمتري نياز دارند، مانند خطوط فاضلاب و يا تخليه آب‌های سطحي.

معمولاً سازمان‌ها و شرکت‌های تأسیسات شهري سطح راه‌ها را براي گذراندن خطوط زيرزميني يا نصب تجهيزات پیش‌بینی می‌کنند و اين قسمت‌های حفر شده مطابق مشخصات فني بازسازي نمی‌شود. خرابي در اين قسمت‌ها به دوام و استحكام و ظاهر سطح جاده لطمه ميزند و به علت اين غفلت‌ها در موارد زيادي تجديد زيرسازي و روسازي راه ضرورت پيـدا می‌کند. بنـابراين، در اسـتفاده از سطح راه‌ها براي تأسیسات شهري، بايد ترتيباتي داده شود كه روسازی‌های كنده شـده مطـابق دسـتورات منـدرج در مشخـصات و دستورالعمل‌های فني راه‌ها بازسازي شود. شهرداری‌ها از نظر حفظ منافع عمومي موظف به كنترل كيفيت بازسازی‌ها هستند.

فصل سوم: ابعاد فيزيكي و مكان احداث تونل مشترك تأسیسات شهري 11