فصل هفدهم – تجهیزات هیدرومکانیکی، مکانیکی و الکتریکی

17-1- کلیات

این فصل از مشخصات فنی شامل الزاماتی است که، تحت شرایط عمومی پیمان، باید توسط پیمانکار، در مورد تجهیزات هیدرومکانیکی، مکانیکی و الکتریکی سدها رعایت شود. معیارهای انطباق با مشخصات و چگونگی اندازه‌گیری تطابق این تجهیزات با آن معیارها نیز در این فصل ذکر شده است. اگر چه برنامه زمان‌بندی عملیات طراحی، ساخت، حمل، نصب، راه‌اندازی و تحویل تجهیزات هیدرومکانیکی، مکانیکی و الکتریکی توسط پیمانکار تخصصی تهیه و ارائه می‌شود، اما این برنامه جزیی از زمان‌بندی اصلی پروژه خواهد بود و انطباق با آن و کنترل این بخش از پروژه از مسؤولیت‌های پیمانکار اصلی خواهد بود. زمان‌بندی و روش‌های اجرایی این بخش از کار پیش از شروع کار باید توسط پیمانکار ارائه شود و تأییدیه مهندس ناظر را کسب کند.

ابزار و تجهیزات ویژه‌ای که اختصاصا برای هر طرح ممکن است ضرورت داشته باشد، در مشخصات فنی خصوصی یا دستورالعمل‌های مهندس ناظر ارائه خواهد شد.

17-1-1- استانداردها، توصیه نامه ها، آیین نامهها و...

استانداردها و کدهای مورداستفاده برای تجهیزات هیدرومکانیکی و الکتریکی سدها بهطور عمده به قرار زیر است، اما فهرست زیر شامل تمام استانداردها نیست و با توجه به الزامات هر طرح و نظر طراح و سازنده تجهیزات ممکن است از استانداردهای دیگری نیز استفاده شود:

 (American National Standards Institute) موسسه استانداردهای ملی آمریکا :ANSI

 (American Society of Mechanical Engineers) جامعه مهندسین مکانیک آمریکا :ASME

 (American Society for Testing and Materials) جامعه آمریکایی آزمایش و مواد و مصالح :ASTM

 (International Organization of Standardization) سازمان بین‌المللی استاندارد :ISO

 (Deuteche Industrie Normen) موسسه استاندارد آلمان :DIN

 (British Standards) استاندارد بریتانیا :BS

 (American Welding Society) جامعه جوشکاری آمریکا :AWS

 (United States Bureau of Reclamation) اداره توسعه و عمران ایالات متحده :USBR

 (American Iron and Steel Institute) موسسه آهن و فولاد آمریکا :AISI

 (American Institute of Steel Construction) موسسه فولادسازی آمریکا :AISC

 (American Concrete Institute) موسسه بتن آمریکا :ACI

 (Crane Manufacturers Association of America) انجمن سازندگان جرثقیل آمریکا :CMAA

 (American Gear Manufacturers Association) انجمن سازندگان چرخ دنده آمریکا :AGMA

 (Anti-Friction Bearing Manufacturers Association)انجمن سازندگان یاطاقان ضداصطکاکی :AFBMA

 (Steel Structures Painting Council) شورای رنگ کاری سازه‌های فولادی :SSPC

 (International Electrotechnical Commission) کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک :IEC

 (Institute of Electrical and Electronics Engineers) موسسه مهندسین برق و الکترونیک :IEEE

 (National Electrical Manufacturers Association) انجمن ملی سازندگان تجهیزات برقی :NEMA

 (National Fire Protection Association) انجمن ملی حفاظت در برابر آتش‌سوزی :NFPA

در هر کجا از مشخصات فنی عمومی حاضر که به یکی از استانداردها و یا کدهای نامبرده رجوع داده‌شده است، منظور آخرین چاپ مربوط در زمان طراحی تجهیزات همراه با سامانه‌های آن‌ها می‌باشد.

در صورت تائید نماینده کارفرما استفاده از استانداردهایی که حداقل معادل با یکی از استانداردهای مذکور باشد، بلامانع خواهد بود. در این موارد پیمانکار باید استاندارد یا استانداردهای موردنظر خود را همراه با دلایلی کافی مبنی بر معادل بودن استاندارد از جنبه‌های مهم و اساسی با استانداردهای پیش گفته، به‌صورت کتبی به کارفرما ارائه نماید.

اگر متن مشخصات فنی عمومی دریک یا چند مورد با استانداردهای اشاره شده در تعارض باشد، مشخصات فنی ارجحیت خواهد داشت.

17-1-2- واحدهای اندازه‌گیری

واحدهای اندازه‌گیری باید بر اساس »سامانه بین‌المللی واحدها« (SI یا متریک) باشد. در تهیه کلیه نقشه‌ها، محاسبات و دستورالعمل‌های فنی باید از واحدهای سامانه متریک استفاده شود. اگر برخی از تجهیزات با سامانه انگلیسی از لحاظ واحدهای اندازه‌گیری تطبیق نماید، تا آنجا که ممکن است باید مقادیر مربوطه به نزدیک‌ترین مقادیر در سامانه متریک تبدیل شود.

پیمانکار می‌تواند برای سهولت کار خود، واحدهای سامانه انگلیسی را نیز در داخل علامت [ ] به کار برد. واحدهای اندازه‌گیری سامانه متریک و اختصارات مربوطه به‌طور عمده به شرح مندرج در جدول (17-1) مورداستفاده قرار خواهد گرفت.

17-1-3- بسته بندی

تمامی تجهیزات باید به دقت بسته بندی گردند، به‌طوری‌که ضمن حمل و نقل از طریق خشکی و دریا تحت شرایط آب و هوایی متفاوت از جمله رطوبت زیاد، هیچگونه صدمهای نبیند. تجهیزات الکتریکی باید بهطور کامل در مقابل رطوبت و زنگزدگی ناشی از بارندگی و نیز آب شور محافظت شود. تجهیزات و قطعاتی که قابل بسته‌بندی نمی‌باشد نیز باید به نحو مشابهی محافظت گردد.

سطوح ماشینکاری شده و قطعاتی که در بتن کار گذاشته می‌شود، باید قبل از حمل به نحو مناسبی در مقابل اثرات جوی حفاظت شود.

قطعات یدکی ماشین‌آلات و تجهیزات باید به نحوی بسته‌بندی شود که برای نگهداری دراز مدت مناسب باشد و آن قطعاتی که نیاز به حفاظت در مقابل زنگزدگی دارد باید قبل از بسته بندی با ماده ضدزنگ مناسبی پوشانده شود.

قطعات یدکی باید به‌طور مجزا از سایر اقلام تجهیزات بسته بندی گردد؛ به‌ویژه دقت گردد، که این قطعات همراه با ابزار و لوازم نصب بسته بندی شود. روی بسته‌ها یا جعبه‌های محتوی قطعات یدکی باید برچسب هایی الصاق گردد که به روشنی نشان دهد، محتویات آن قطعات یدکی می‌باشد و همچنین روی این برچسب‌ها دستورالعمل انبار کردن و نگهداری این قطعات ذکر شود.

جدول 17-1- واحدهای سامانه متریک و علائم اختصاری آن‌ها

نشانه واحد کمیت

 Kg - t کیلوگرم – تن جرم

 N- KN نیوتن- کیلونیوتن نیرو- وزن

 oC درجه سانتی‌گراد درجه حرارت

 mm-m میلیمتر- متر طول

 m2 مترمربع سطح

 L لیتر حجم

 m3 مترمکعب

 N/m2 (pa) نیوتن برمترمربع (پاسکال) فشار یا تنش

 Kg/m3 کیلوگرم بر متر مکعب جرم مخصوص

 J ژول مقاومت به ضربه

 N-m نیوتن - متر گشتاور

 W-Kw وات - کیلووات توان

 Ω اهم مقاومت الکتریکی

 V ولت پتانسیل الکتریکی

 A آمپر جریان الکتریکی

 Hz هرتز فرکانس

 Kg - m2 کیلوگرم- مترمربع گشتاور ماند

 S ثانیه زمان

 min دقیقه

 h ساعت

 d روز

 L/Sec لیتر بر ثانیه بده

17-1-4- انبار کردن و حمل و نقل

17-1-4- 1- انبار کردن

به‌طورکلی نحوه انبار کردن تجهیزات و شرایط نگهداری آن‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که تا زمان نصب هیچ گونه تغییری در کیفیت و مشخصات مربوط رخ نداده باشد. جهت حصول این امر مواردی به شرح زیر باید رعایت شود:

- حداکثر دو سری بسته یا قطعه روی هم قرار گیرد و درحد فاصل آن‌ها و کف انبار از الوارهای چوبی یا قطعـات پلاسـتیکیبه مقدار مناسب و با ضخامت کافی استفاده گردد، تا از اعمال فشار زیاد به قطعه پایینی و یا تغییر شکل قطعه بـالا یی در اثر وزن خود جلوگیری به عمل آید.

- دریچه‌ها باید به نحوی در انبار نگهداری شود که از اعمال فشار روی لاستیک‌های آب بند اجتنـاب شـود. همچنـین ایـنآب بندها باید به نحو مناسبی پوشانده یا حفاظت شود تا از صدمه دیـدن بـه واسـطه شـرایط آب و هـوا یی محـیط و نیـزپرتوهای خورشیدی مصون بماند. چرخ‌ها و غلتک‌ها باید با حفاظ مناسبی پوشانده شود تا از نفوذ گـرد و غبـار بـه محـورچرخنده و در نتیجه گریپاژ آن‌ها جلوگیری شود.

- قطعات فاقد آستر محافظ، باید توسط ماده ضد زنگ برای انبارداری بلندمدت پوشش داده شود (حداقل برای مدت 6 ماه).

- قطعات مکانیکی حساس و تجهیزات برقی و الکتریکی و ابزار دقیق باید دربسته‌بندی خود همراه بـا کیسـه‌های حـاویمواد جاذب رطوبت درون صندوق‌های بدون درز (معمولاً دارای حفاظ آلومینیمی) یا کابینهای استاندارد نگهداری شود.

- به‌طورکلی برای انبارداری، حمل و چیدن قطعات و بسته‌ها از نمودارهای گرافیکی بین‌المللی مطابق اسـ تاندارد ISO 780 استفاده شود.

- دستورالعمل‌های سازنده در مورد نگهداری و انبار نمودن تجهیزات و قطعات مربوط باید به دقت رعایت شود.