فصل چهاردهم - مصالح

14-1- کلیات

مشخصات فنی عمده مواد و مصالح مورد کاربرد در عملیات سدسازی در فصول دیگر، به‌ویژه فصول هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم، سیزدهم و چهاردهم، ارائه‌شده است. در این فصل مشخصات فنی برخی از انواع مصالح ویژه‌ای که در اجرای عملیات ساختمانی سد و نیروگاه آبی ممکن است مورد مصرف قرار گیرد، تعیین می‌شود.

14-2- تعاریف

به فصل دوم از این مشخصات فنی عمومی رجوع شود.

14-3- مصالح بتن

مشخصات فنی مواد متشکله بتن دربند 8-3 این مشخصات فنی عمومی ارائه‌شده است.

14-4- مصالح مسلح کردن بتن

مشخصات فنی میلگردها در فصل دهم و مشخصات فنی الیاف فولادی در فصل سیزدهم این مشخصات فنی عمومی ارائه‌شده است.

14-5- مصالح خاکی و سنگی (خاک‌ریزی)

مشخصات فنی مصالح مصرفی در سدهای خاکی، سنگریزه ای (سدهای خاکریز) و سنگ چین‌ها در فصل نهم این مشخصات فنی عمومی ارائه‌شده است.

14-6- مصالح ساختمانی

تمام مصالح ساختمانی مورداستفاده در ساختمان‌های مختلف طرح‌های سدسازی باید با مندرجات مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی (نشریه شماره 55 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور) منطبق باشد.

14-7- سایر مصالح

سایر مصالحی که در این فصل عنوان می‌گردد، شامل چوب، مصالح آب بندی و درزبندی، بنتونیت، رنگ‌ها و اپوکسی ها، میکروسیلیس، مواد ناریه و مصالح قیری می‌باشد که به ترتیب شرح داده می‌شود.

308 مشخصات فنی عمومی سدها

14-7-1- مصالح چوبی

14-7-1- 1- انواع چوب و کاربرد آن‌ها

چوب در ساختمان سد و ابنیه جنبی آن به‌صورت‌های قالب، داربست و حائل، همچنین درب و پنجره، قفسه و پوشش دیوار و کف استفاده می‌گردد.

بسته به نوع استفاده، چوب مصرفی باید با مشخصات فنی خصوصی طرح و نشریه شماره 55 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مطابقت نماید. پیمانکار موظف است از چوبهایی استفاده کند، که ازنظر بافت و یکنواختی قابل‌قبول بوده و تمیز و عاری از ترک، صمغ و همچنین فاقد تابیدگی و پیچیدگی و دیگر معایب باشد.

14-7-1- 2- نحوه جابجایی و نگهداری چوب

بارگیری و حمل و نقل مصالح چوبی باید به نحوی انجام گیرد، که به چوب آسیبی وارد نشود، قطعات چوب باید در محل سرپوشیده و عاری از خاک، رطوبت، یخبندان، گرما و سرما دستهبندی و در انبار نگهداری شود. محل انبار چوب باید دور از آتش و مواد آتش زا و قابل اشتعال باشد، همچنین انبار نگهداری چوب باید از تهویه کافی برخوردار باشد.

14-7-2- بنتونیت

مشخصات فنی بنتونیت در فصل هفتم از این مشخصات فنی عمومی ارائه‌شده است.

14-7-3- رنگ‌ها و اپوکسی ها

در این مورد مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی (نشریه شماره 55 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور) باید مورد عمل قرار گیرد.

14-7-4- مواد ناریه

در مواردی که عملیات حفاری در سنگ با دستگاه‌های مکانیکی نظیر بولدوزرهای قوی و سایر دستگاه‌های حفار امکان پذیر نباشد، از مواد ناریه طبق دستور مهندس ناظر و بر اساس قوانین مملکتی و دستورالعمل‌های مقامات رسمی استفاده می‌شود. در این حال کلیه مراحل تهیه، حمل، نگهداری و مصرف آن باید بر اساس قوانین و مقررات کشور و دستورالعمل‌های صادره توسط مهندس ناظر انجام پذیرد. مقدار مصرف مواد منفجره باید در هر مورد توسط مهندس ناظر تائید گردد. با توجه به این‌که تولید، حمل و نگهداری مواد ناریه در صنایع نظامی، توسط نیروهای نظامی و تحت استانداردهای مرسوم در این ارگان‌ها تولید می‌شود، پیمانکار در مورد کیفیت این مواد مسوولیتی ندارد، اما مراحلی از کار با مواد ناریه که توسط پیمانکار انجام می‌شود باید مطابق قوانین و مقررات کشور، مشخصات فنی عمومی و خصوصی و دستورالعمل‌های صادره توسط مهندس ناظر انجام پذیرد.

فصل چهاردهم- مصالح 309

14-7-4- 1- ایمنی در مصرف مواد ناریه

کلیه مراحل حمل و نقل و جابجایی در داخل کارگاه و نگهداری در انبارهای تائید شده توسط مقامات ذیصلاح باید طبق دستورالعمل‌ها و قوانین و مقررات کشوری بوده و یک نسخه از این دستورالعمل‌ها توسط پیمانکار در اختیار مهندس ناظر قرار گیرد. پیمانکار موظف است، یک نسخه از دستورالعملها و آگهی‌های صادر شده از طرف خود به کارمندان و کارگران را در تابلوی اعلانات کارگاه نصب نماید. پیمانکار موظف است جزییات پیشنهادی مربوط به مواد منفجره و طرز حمل و نقل و انبار کردن آن را به مهندس ناظر ارائه نماید. عملیات انفجار باید زیر نظر کارشناس ایمنی و سرکارگر با تجربه و کاملاً آگاه صورت پذیرد.

 پیمانکار قانونا مسئول صدمات وارده به کارکنان، مجروح شدن، مرگ، نارضایتی آن‌ها و همچنین مسئول صدمات وارده به کار و ساختمان‌های مربوط، جاده‌ها، اشیاء و صدمه زدن به حیوانات می‌باشد. به هر صورت پیمانکار موظف است کلیه نکات ایمنی را در تمام مراحل کار و نگهداری مواد منفجره رعایت نموده و با نصب علائم خطر و آگهی ها، هشدارهای لازم را به کارگران و کلیه کسانی که در معرض رفت‌وآمد و کار با مواد منفجره هستند بدهد. آگهی‌ها باید به زبان‌های مختلفی که کلیه کارکنان به آن تکلم می‌کنند، ترجمه و در معرض دید آنان قرار گیرد. پیمانکار مسئول هرگونه خسارتی است که به افراد، اماکن، معابر و کار وارد گردد و جبران آن به هزینه و امکانات پیمانکار می‌باشد و از این بابت هیچ گونه پرداختی به وی صورت نخواهد گرفت.

در مورد ایمنی در عملیات آتشکاری به فصول سوم و دوازدهم از این مشخصات فنی عمومی رجوع شود.

14-7-4- 2- ویژگی‌ها و کاربرد مواد ناریه

مواد ناریه شامل دینامیت، چاشنی، کورتکس، پودر آمفو و. . .، باید طبق مشخصات فنی خصوصی بوده و در هر مورد طبق نظر مهندس ناظر و بر اساس آرای ش تائید شده چال‌ها و به میزان تائید شده، مورداستفاده قرار گیرد.

14-7-4- 3- آزمایش‌ها و استانداردها

مواد ناریه مورداستفاده در عملیات حفاری باید طبق استانداردهای قابل‌قبول ملی و بین‌المللی بوده و با مشخصات خواسته شده طرح انطباق داشته باشد. به هر صورت در هر مورداستفاده از آن، باید تائید مهندس ناظر اخذ گردد.

14-7-4- 4- حمل و نقل و نگهداری مواد ناریه

حمل و نقل هر نوع مواد ناریه باید طبق دستورالعمل‌های مصوب و مورد تائید مهندس ناظر و مسؤولین محلی انجام گیرد. پیمانکار موظف است کلیه نکات احتیاطی، ایمنی در مورد انبار کردن و استفاده از مواد منفجره را مطابق قوانین و مقررات کشوری و استانداردهای موردنظر مهندس ناظر رعایت نماید.

پیمانکار موظف است مواد ناریه را برای عملیات انفجار فقط در ارتباط با کار و در زمان و محل و روش مورد تائید مهندس ناظر نگهداری و استفاده نماید. تائید مهندس ناظر به‌هیچ‌وجه رافع مسؤولیت پیمانکار در رابطه با مجروح کردن، مرگ، صدمه به کار و ساختمان جاده‌ها، اماکن، اشیاء و هم چنین صدمه رساندن به حیوانات و اموال نمی‌باشد.

 پیمانکار قانونا مسئول هرگونه حوادث احتمالی در خصوص نگهداری، حمل و نقل و استفاده از مواد ناریه است.

برای مشخصات فنی مواد ناریه به فصل دوازدهم این مشخصات فنی عمومی رجوع شود.

310 مشخصات فنی عمومی سدها

14-7-5- مصالح قیری

ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و مشخصه‌های ظاهری قیرها باید با آنچه در مشخصات فنی عمومی راهها (نشریه شماره 101 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)، نقشه‌ها، دستور کارها، مشخصات فنی خصوصی و سایر مدارک پیمان ذکر شده است، منطبق باشد. نمونه‌های قیرهای مصرفی باید قبلاً به تصویب مهندس ناظر برسد.

روش‌های آزمایش قیرها باید طبق استانداردهای موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به شرح زیر باشد:

- استاندارد شماره 124: قیر (کلیات و تقسیمبندی)

- استاندارد شماره 125: مشخصات قیرهای مایع

- استاندارد 126: مشخصات قیرهای جامد

- استاندارد 211: مشخصات عایق کاری ساختمان به‌وسیله قیر

- استاندارد شماره 602: روش اندازه‌گیری قابلیت کشش مواد قیری

- استاندارد شماره 2950: تعیین درجه نفوذ

- استاندارد شماره 2951: تعیین نقطه نرمی قیر و دیگر استانداردهای مندرج دربند 2-7 مـواد چسـباننده از فصـل مصـالحساختمانی مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی (نشریه شماره 55 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور).

14-7-5- 1- حمل و نقل و نگهداری

بارگیری، حمل و باراندازی مصالح قیری باید با دقت انجام گیرد. انواع مختلف قیر باید جداگانه دستهبندی و انبار شود. مواد قیری باید در مکان‌های تمیز و حتیالمقدور سرپوشیده نگهداری شده و از آلودگی آن‌ها به خاک، مواد مضر، آب، یخ و برف جلوگیری شود.

انبارهای بسته باید به‌طور پیوسته تهویه شده و از تجمع گازهای قابل اشتعال در آن‌ها جلوگیری شود. انبارها باید دور از آتش و مواد قابل اشتعال بوده و برای اعلام خطر حریق احتمالی در آن‌ها تدابیر لازم اتخاذ شده باشد.