11-3-1- 7- طبقه U2 (تخته ماله ای)

این طبقه از کیفیت برای سطوح بتن قالب بندی نشده ای است که در معرض دید واقع می‌شود، ولی مشخصات طبقه U3 را نیز ندارد. این طبقه از کیفیت سطح بتن برای کف تونل‌هایی که نیاز به تأمین مشخصات طبقه U3 را ندارند، مثل تونل‌های زهکش و تونل‌های دسترسی، سطوح آبروها، روی کانال‌های برق، دیوارها، روی پل‌ها و دال‌های ورودی در فضای خارج از ساختمان‌ها استفاده می‌شود.

این طبقه از کیفیت به‌عنوان مرحله دوم پرداخت کاری برای طبقه 3U به کار میرود. برای رسیدن به این کیفیت معمولاً از روش شناوری2 استفاده می‌شود. برای شناور کردن ممکن است از وسایل دستی یا ماشینی (تخته ماله دستی یا ماشینی) استفاده شود. کار تخته مالهکشی (شناور سازی) بلافاصله بعد از این‌که سطح شمشه کشی شده بتن به‌اندازه کافی سفت شده باشد، باید شروع شده و این عملیات فقط به میزان حداقلی لازم است که سطح بتن از آثار شمشهکشی عاری شده و سطحی با بافت یکنواخت به دست آید.

اگر قرار است سطح نهایی دارای مشخصات طبقه U3 باشد، تخته ماله کشی باید آنقدر ادامه یابد تا مقدار کمی ملات بدون آب اضافی به سطح بتن بالا آمده باشد، به نحوی که آماده برای ماله کشی نهایی باشد. به سطح افقی پلهها بعد از تختهماله کشی باید به موازات طول پلهها بافت جارویی داده شود و بعد از آن لبه پله‌ها گرد شود.

11-3-1- 8- طبقه U3 (ماله ای)

این طبقه از کیفیت جهت سطح بتن قالب‌بندی نشده برای کف سازی فضاهایی به کار میرود که قرار نیست روی آن‌ها پوشش دیگری از قبیل موزاییک، کاشی و سایر کفپوش‌ها اجرا شود.

1- Finishing

2- Floating

همچنین این طبقه از کیفیت سطح بتن برای سطوحی به کار میرود، که دقت در صافی سطح و یا مقاومت در برابر اثر تخریبی جریان آب مهم باشد. پس از تخته ماله کاری سطوحی که باید رویه کاری طبقه U3 را دارا باشد، طبق آن چه که دربند مربوط به طبقه U2 بیان شد، بعد از این‌که بتن به‌اندازه ای سفت شده باشد که مواد ریزدانه اضافی از سطح خارج نشود، باید با ماله فولادی ماله کشی شود. ماله باید روی سطح بتن محکم و به نحوی فشار داده شود، تا بافت ماسه ای تختهماله ای کاملاً صاف شده و یک سطح متراکم یکنواخت و عاری از آثار ماله و سایر ناصافی‌ها فراهم شود.

11-4- رواداری ها

اختلاف سطوح بتن برای همه طبقات اعم از قالب‌بندی شده یا قالب بندی نشده نباید از مقادیر حداکثر مجاز رواداری‌های تعیین‌شده در مشخصات فنی خصوصی یا نقشه‌ها تجاوز کند. در مواردی که مقادیر مجاز رواداری تعیین نشده باشد، مقادیر جدول (11-1) باید رعایت شود. در این جدول منظور از » بعد« و »خط تراز« فاصله خطوط و یا تراز از یک مبنای معین و اندازه‌های مشخص‌شده روی نقشه‌ها (مقاطع عرضی یا افقی) می‌باشد.

جدول 11- 1- رواداری‌های اختلاف سطوح بتنی

حداکثر رواداری به میلی متر طبقه

بعد نامنظمی تدریجی نامنظمی ناگهانی خط تراز

- ± 15 6 ±15 U1

- ± 6 3 ± 6 U2

- ± 3 0 ± 6 U3

 +12 ،-6 ± 15 10 ± 15 F1

 +12 ،-6 ± 8 5 ± 8 F2

 ± 6 ± 6 13 ± 6 F3

 ± 6 ± 5 2 0 ± 3 F4

11-5- ضوابط کلی طراحی قالب‌بندی

11-5-1- نکات کلی

به‌طور کلی قالب‌بندی باید به‌وسیله پیمانکار طراحی شود و در مورد قالب‌های پیش ساخته پیمانکار باید مدارک لازم را از سازنده معتبر ارائه نماید و به تائید مهندس ناظر برساند. قالب بندی باید طوری طراحی شود که بتواند تمامی بارهای وارده را با ایمنی و اطمینان در زمان جابجایی، نصب، بتنریزی و قبل از این‌که سازه بتنی مقاومت کافی را به دست آورد، تحمل نماید و تغییر شکلهای سازه از رواداریهای تعیین‌شده تجاوز ننماید.

1- با موافقت مهندس ناظر، نامنظمی‌های ناگهانی موازی با جریان آب می‌تواند حداکثر 6 میلی متر باشد.

2- الزامات خاص این طبقه از کیفیت سطح بتن دربند 11-3-1 تعیین‌شده است.

11-5-2- ملاحظات طراحی

قالب بندی از مصالح بسیار مختلفی ساخته می‌شود. برای هر یک از مصالح باید از آیین‌نامه‌ها و استانداردهای ملی جاری ودرصورت نبودن آیین‌نامه‌های ملی از آیین‌نامه‌های معتبر بین‌المللی مورد تائید مهندس ناظر استفاده شود. پایداری و کمانش را در تمامی حالات باید موردبررسی قرار داد. زمانی که سازه بتنی بخشی از سامانه تکیهگاهی قالب‌بندی را تشکیل میدهد، مقاومت بتن باید به میزانی منظور شود که بتن آن مقاومت را با ضریب اطمینان کافی داشته باشد و در صورت لزوم برای تأمین مقاومت کافی و نگه داشتن تغییر شکل در محدوده رواداری‌ها تقویت‌های مناسب پیش‌بینی شود. علاوه بر رعایت ضوابط مربوط در محاسبات فنی در طراحی قالب بندی به نکات اجرایی هم باید توجه نمود. از جمله باید به موارد زیر توجه شود:

- بار باد، دامپرهای موتوری، تجهیزات بتنریزی و انبار کردن موقت مصالح

- تنش‌های اضافی ناشی از شمع زنی

- چرخش قالب تیرها در مواردی که قالب دال‌ها تنها از یک سمت به آن‌ها متصل می‌گردد

- مهار کافی در مقابل فشار ناشی از سطوح شیب‌دار قالب

- بارگذاری برون محوری ناشی از ترتیب بتنریزی

- مهاربندی جانبی مناسب یا مهاربندی افقی شمع ها

- لاغری اعضای فشاری

- بستن گوشه قالب‌های طره ای متقاطع به یکدیگر

- بارهای تحمیلی بر روی مهارها هنگام هم راستا کردن قالب بندی

- خیز معکوس لازم در دال‌ها یا دیگر اعضای سازه ای جهت جبران تغییر شکل سازه

تمامی مقادیر اصلی طراحی و شرایط بارگذاری را باید در نقشه‌های قالب‌بندی درج نمود. این موضوع شامل موارد زیر می‌باشد:

- مقادیر فرضی بار مرده

- مقاومت فشاری بتن برای بازکردن قالب بندی و اعمال بارهای اجرایی

- سرعت بتن‌ریزی، دما و ارتفاع بتن تازه

- وزن تجهیزات متحرکی که روی قالب بندی کارمی کنند

- فشار وارد بر پی و تنشهای طراحی

- نمودارهای خیز

- اطلاعات دیگری که حسب مورد ممکن است توسط مهندس ناظر تعیین شود

نقشه‌های قالب بندی باید علاوه بر مشخص کردن نوع مصالح، اندازه ها، جزییات اتصالات و جزییات کاربردی زیر را نیز نشان دهد:

- روش، ترتیب و ملاک برداشتن قالبها، شمع‌ها و شمعهای مجدد

- مقدار بارهای اجرایی اضافی مجاز

- مهارها، بست‌های قالب، شمع ها، مهاربندی جانبی و مهاربندی افقی شمع ها

- تنظیم کارگاهی قالب ها

- نوارهای آب بند، شیارها و مغزیها

- سکوهای کار و مسیرهای عبور

- سوراخ‌های زهکش یا سوراخ‌های ویبراتور

- شمشه‌ها و نوارهای تراز

- مکان نصب ویبراتور خارجی

- صفحات خردشونده یاصفحات تخریبی درمواردی که بازکردن قالب‌ها ممکن است به بتن آسیب وارد سازد

- سوراخ‌های تمیز کاری و دریچه‌های بازرسی

- درزهای ساخت، درزهای انقباض و درزهای انبساط

- ترتیب بتن‌ریزی و حداقل زمان میان دو مرحله بتن‌ریزی مجاور

- نوارهای پخ یا نوارهای تراز در مورد گوشه‌های نمایان و درزهای ساخت

- خیز

- تیرهای تکیه گاه یا تحمل کننده‌های دیگر برای قالب بندی

- تدابیر ویژه همچون تدابیرایمنی، ضدحریق، زهکشی وحفاظت دربرابر یخ و نخاله در گذرگاه‌های آبی

- اندودهای قالب بندی

- اندازه موقعیت کانال ها، لوله‌ها و قطعات داخل بتن

- دریچه‌ها یا اتصالات جهت جرثقیل، بالابر یا دیگر تجهیزات جابجایی مصالح

11-5-3- بارها

11-5-3- 1- بارهای قائم

بارهای قائم از بارهای مرده و زنده تشکیل می‌شود. بار مرده شامل وزن قالب‌بندی به علاوه وزن بتن تازه ریخته شده است. بار زنده شامل وزن کارگران، تجهیزات، مصالح انبار شده، مسیرهای عبور و ضربه است. بارهای قائمی که در طراحی شمع زنی و شمع زنی مجدد سازه‌های چند طبقه در نظر گرفته می‌شود، باید تمامی بارهای انتقال یافته از کف‌های فوقانی را در برگیرد. حداقل بار زنده برای پایه‌های قائم و قالب‌بندی افقی باید 4/2 کیلو پاسکال و در صورت استفاده از دامپرهای موتوری باید 6/3 کیلو پاسکال در نظر گرفته شود.

حداقل بار طراحی ترکیب بار زنده و مرده باید 8/4 کیلو پاسکال و در صورت استفاده از دامپرهای موتوری باید 6 کیلو پاسکال در نظر گرفته شود.

11-5-3- 2- فشار جانبی بتن

به جز در مواردی که شرایط بخش‌های الف و ب از این بند از مشخصات فنی عمومی برآورده می‌شود، فشار جانبی بتن تازهریخته شده را باید مطابق معادله زیر در نظر گرفت:

 P = WH

که در آن:

P = فشار جانبی به کیلو پاسکال W= وزن مخصوص بتن تازه به کیلو نیوتن بر متر مکعب

H= عمق مایع یا بتن خمیری به متر می‌باشد.

در مورد ستون‌ها یا قالب‌های دیگری که پیش از هرگونه سخت شدن بتن به سرعت پر می‌شود، H را باید ارتفاع کل قالب و در صورت چند مرحله ای بودن بتن‌ریزی، معادل فاصله میان درزهای ساخت در نظر گرفت.

الف- در مورد بتن با وزن مخصوص معمولی (حدود 24 کیلونیوتن بر متر مکعب) بدون پوزولان یا مواد افزودنی دیگر با اسلامپ

100 میلی متر یا کم‌تر و لرزاندن معمولی تا عمق 2/1 متر یا کم‌تر، فشار جانبی را می‌توان از معادلات زیر که در آن‌ها R= سرعت بتن‌ریزی برحسب متر در ساعت T= دمای بتن در قالب‌ها برحسب درجه سلسیوس می‌باشد، به دست آورد:

برای ستون ها:

 P = +7.2 T785+17.8R

حداکثر مقدارP برابر با 144 کیلو پاسکال و حداقل مقدار آن 7/28 کیلو پاسکال و در هیچ حالتی از H 5/23 بیش‌تر در نظر گرفته نمی‌شود.

برای دیوارها (با سرعت بتن‌ریزی کم‌تر از 2 متر در ساعت)

 P = +7.2 T785+17.8R

حداکثر مقدار P برای ستون‌ها برابر با 144 کیلوپاسکال و برای دیوارها 96 کیلو پاسکال و حداقل مقدار آن 30 کیلوپاسکال و در هیچ حالتی از H 24 بیش‌تر در نظر گرفته نمی‌شود.

برای دیوارها (با سرعت بتن‌ریزی بین 2 تا 3 متر در ساعت)

  P = +7.2 T1156+17.8 + T244+17.8R

حداکثر مقدار P برابر با 96 کیلو پاسکال و حداقل مقدار آن 30 کیلوپاسکال و در هیچ حالتی از H24 بیش‌تر در نظر گرفته نمی‌شود.

‌ب- برای تعیین فشار جانبی بتن در طراحی قالب می‌توان از نتایج آزمایش‌های مورد تائید مهندس ناظر و یا از منابع علمی که اعتبار آن‌ها مورد تائید مهندس ناظر باشد، استفاده نمود.

‌ج- در زمان استفاده از لرزش خارجی یا بتن ساخته‌شده از سیمان منبسط شونده باید افزایش فشار نسبت به فشار ایستایی را منظور نمود.

 P = +4.8 T524+17.8R

که در آن:

R= سرعت بتن‌ریزی برحسب متر در ساعت T= دمای بتن در قالب‌ها برحسب درجه سلسیوس می‌باشد.