8- 15-7- اختلاط بتن غلتکی

8- 15-7- 1- دستگاه بتن ساز مرکزی

دستگاه بتن ساز مرکزی می‌تواند از نوع پیمانهای یا پیوسته باشد. درصورت انتخاب نوع پیوسته، پیمانکار باید مدلی را تهیه نماید که قادر به تولید و تحویل بتن یکنواخت با سرعتهای مختلف باشد. این مدل قبلاً باید به تصویب مهندس ناظر برسد.

1- Fineness modulus

8- 15-7- 2- ظرفیت دستگاه بتنساز مرکزی

ظرفیت دستگاه تهیه بتن باید حداقل 5/1 برابر میانگین تولید مطلوب و موردنظر پیمانکار، طبق برنامه زمان‌بندی کلی اجرایی سد باشد. استفاده از دو دستگاه با ظرفیت کمتر نسبت به یک دستگاه با تولید بسیار بالا ارجح است.

8- 15-7- 3- واسنجی دستگاه بتن ساز مرکزی

دستگاه بتن ساز مرکزی باید همواره قادر به تولید بتنی یکنواخت بوده و پیمانکار باید پس از هر 30 نوبت‌کاری آزمایش عملکرد دستگاه مخلوط کن را بر روی سه پیمانه مختلف بتن مطابق استاندارد CRD-C55 انجام دهد. زمانی که به دلیل عدم انطباق بتن تولید شده با مشخصات خواسته شده، تنظیم دستگاه بتن ساز مرکزی لازم گردد، در این صورت دستگاه مذکور باید پس از تنظیم دوباره کنترل شود. (همچنین به بند 8-5 رجوع شود).

8- 15-7- 4- رطوبت بتن غلتکی

در خلال هر نوبت‌کاری تولید بتن غلتکی در دستگاه بتنساز، پیمانکار باید حداقل یک نمونه جهت تعیین رطوبت از طریق خشک کردن مخلوط بتن اخذ و آزمایش نماید. پیمانکار باید رطوبت بتن غلتکی را در محل بتنریزی بلافاصله پس از پایان عملیات تراکم توسط دستگاه چگالی سنج اتمی با میله مضاعف اندازه‌گیری نماید و برای واسنجی دستگاه از روش نمونهبرداری و خشک کردن نمونه در گرمچال استفاده نماید. پیمانکار این آزمایش را باید در حداقل 6 نقطه از هر نوبت بتنریزی با نظر مهندس ناظر انجام دهد.

رطوبت بتن غلتکی نباید آنقدر زیاد باشد که سطح بتن پس از تراکم با غلتک ویبره چرخ آهنی و ضمن عبور غلتک، به‌طور قابل ملاحظهای موجدار گردد. در این صورت پیمانکار باید فورا نسبت به کاهش میزان آب اختلاط و یا اصلاح طرح مخلوط اقدام نماید.

پیمانکار باید همواره رطوبت سنگ‌دانه‌های انبار شده در مجاورت دستگاه بتنساز را در حالت اشباع با سطح خشک1 حفظ نماید.

ضمنا سنگ‌دانه‌ها باید طوری انبار شوند که از جدایی دانه‌ها جلوگیری به عمل آید (به بند 8-3-2 رجوع شود). آزمایش تعیین رطوبت مصالح باید به‌صورت روزانه انجام شود و از نتایج آن در طرح اختلاط استفاده شود.

8- 15-8- اجرای بستر آزمایشی بتن غلتکی

پیمانکار باید به‌منظور ارزیابی تجهیزات، ماشین‌آلات، روش‌های بتنریزی، مواد متشکله و طرح اختلاط منتخب جهت استفاده در کار اصلی مبادرت به ساخت بستر آزمایشی از بتن غلتکی نماید. کلیه مشخصات مندرج در این مشخصات شامل آماده‌سازی پی، تمیزکاری سطوح نوبت‌های بتن‌ریزی، پخش ملات بین لایههای بتنریزی، ضخامت نوبت‌ها و لایههای بتنریزی، روش تراکم، تعداد عبور غلتک و روش کنترل کیفی کار باید در این مقطع آزمایشی مورداستفاده و ارزیابی قرار گیرد و به تائید مهندس ناظر برسد.

همچنین از این آزمایش‌ها باید جهت تمرین و بالا بردن سطح مهارت کارکنان پیمانکار استفاده شود. پیمانکار باید ضمن اجرای کلیه عملیات، گردش کارهای موردنظر را یادداشت و گزارشی در این مورد تهیه کند و به مهندس ناظر ارائه دهد. درصورتی‌که اجرای این مقطع آزمایشی نتواند الزامات طرح را برآورده نماید، پیمانکار باید آن را تکرار نماید.

1- Saturated Surface Dry

اجرای بستر آزمایشی باید شامل حداقل 5 نوبت بتنریزی با طول و عرض مناسب به تشخیص مهندس ناظر باشد، به‌طوری‌که حجم بتنریزی از 200 متر مکعب کم‌تر نباشد.

در صورت نیاز به تکرار اجرای بستر آزمایشی، مهندس ناظر می‌تواند اجرای بخشی از طرح انحراف آب رودخانه یا سایر اجزای طرح را که جنبه موقتی دارند، برای کسب تجربه و مهارت بیش‌تر در اختیار پیمانکار قرار دهد. همچنین مهندس ناظر می‌تواند پس از تائید و تصویب گزارش فنی روش اجرای بستر آزمایشی پیمانکار و همچنین تهیه و نصب تجهیزات و ماشین‌آلات تکمیلی لازم، اجرای فرازبند را به‌عنوان بتنریزی آزمایشی تعیین نماید تا پیمانکار آمادگی خود را برای شروع بتنریزی اصلی به اثبات رساند.

8- 15-9- انتقال بتن غلتکی

بتن غلتکی پس از اختلاط در دستگاه بتنساز باید توسط نوار نقاله یا کامیون یا ترکیبی از این دو به محل اجرای کار حمل شود.

در صورت استفاده از کامیون، چرخ‌های آن قبل از رسیدن به محل بتنریزی باید از گل و سایر مواد مضر شسته شود و جاده‌های منتهی به محل بتنریزی با شنریزی تمیز نگاه داشته شود. در هر صورت سطح هر نوبت بتن قبل از بتنریزی نوبت بعدی باید عاری از هرگونه مواد مضر باشد و به نظارت تحویل شده و صورتمجلس تحویل تنظیم شود.

در صورت استفاده از نوار نقاله، سرعت آن باید طوری تنظیم شود که از جدایی دانه‌ها جلوگیری و الزامات حجم تولید نیز برآورده شود. همچنین باید تمهیداتی برای جلوگیری از خشک شدن بتن در اثر تابش آفتاب، تر شدن بیش از حد آن در اثر ریزش باران و ریزش مواد چسبیده به نوار، از قسمت زیرین نوار نقاله بر روی سطح تمام شده کار در حین بازگشت نوار، به عمل آید.

پیمانکار در انتخاب تجهیزات و ماشین‌آلات موردنیاز، به‌منظور انتقال بتن از محل تولید تا محل بتنریزی باید عواملی نظیر حجم بتن‌ریزی اصلی، نحوه دسترسی به محل بتنریزی، هزینه ساعتی ماشین‌آلات و تجهیزات، و دیگر پارامترهای مؤثر را مدنظر قرار دهد و گزارش جداگانه‌ای در این خصوص حداقل 60 روز قبل از تجهیز اصلی کارگاه جهت بررسی و تائید به مهندس ناظر ارائه دهد.

در صورت استفاده از قیف ذخیره موقت در محل تاج سد، حجم آن باید حداقل 2 برابر حجم کامیون انتقال بتن باشد.

کامیون‌های حامل بتن غلتکی یا سایر ماشین‌آلات مجاز نیستند تا حداقل 3 ساعت از زمان ریختن و تراکم بتن غلتکی، از روی آن عبور نمایند. پیمانکار باید حتیالمقدور از تمرکز رفت‌وآمد کامیون‌ها در یک مسیر خاص روی تاج سد خودداری نماید. کامیونها باید در وضعیت کاری خوبی بوده و روغن ریزی نداشته باشند. سوخت گیری کامیون‌ها و دیگر ماشین‌آلات روی تاج سد ممنوع می‌باشد.

رانندگان کلیه وسایل و ماشین‌آلات پیمانکار باید از ترمز سریع و دور زدن با قوس تند و هرگونه حرکتی که به بتن تازه ریخته شده صدمه وارد نماید، خودداری نمایند.

زمان انتقال بتن از شروع تهیه تا رسیدن به محل بتنریزی نباید از 10 دقیقه تجاوز نماید.

8- 15-10- بتن‌ریزی و پخش

بتن غلتکی باید در محل نهایی بتن‌ریزی تخلیه گردد و پیمانکار باید تمهیداتی جهت جلوگیری از جداشدگی سنگدانهها معمول دارد.

پیمانکار باید بتن غلتکی را روی لایه تازه بتنریزی شده تخلیه نماید.

 کارهای

بتن غلتکی باید حداکثر 10 دقیقه پس از تخلیه پخش، تسطیح و آماده تراکم باشد. ضخامت لایه کوبیده شده باید در حدود ضخامت تعیین‌شده در مدارک طرح باشد. حداکثر رواداری مجاز برای ضخامت هر نوبت بتنریزی 5± سانتی‌متر می‌باشد.

پیمانکار باید راستای بتنریزی را از یک تکیهگاه به طرف تکیهگاه مقابل هدایت نماید، مگر آن‌که این فاصله کم‌تر از فاصله میان رویه بالادست تا پایین دست سد باشد. پیمانکار باید بتن غلتکی را به‌صورت نوارهایی در طول کار پخش و متراکم نماید. حدود 50 سانتی‌متر از کناره هر نوار باید تا بتن‌ریزی نوار مجاور به‌صورت غیرمتراکم رها شود، تا بعداً حاشیه بیرونی این دو نوار با یکدیگر مخلوط و یکباره متراکم گردند.

ضخامت نوبت‌های بتنریزی با استناد به مدارک فنی طرح، توسط مهندس ناظر تعیین و پیمانکار باید آن را طی آزمایشهای در مقیاس بزرگ و در خلال ساخت بستر آزمایشی امتحان و در صورت نیاز، بهینه سازی و به تائید مهندس ناظر برساند. پیمانکار در صورتی مجاز به افزایش ضخامت نوبت بتن‌ریزی تا حداکثر 60 سانتی‌متر می‌باشد که هر سه شرط زیر تأمین باشد:

- مخلوط ازنظر کیفی به‌اندازه کافی رطوبت داشته باشد.

- نوبت بتنریزی به 2 یا 3 لایه با ضخامت کم‌تر تقسیم و هرلایه در حین پخش شدن توسط وسیله مناسب ( بولـدوزرD-6 یا معادل آن) تا حدی متراکم شود.

- قبل از زمان گیرش اولیه لایه زیرین کل نوبت بتنریزی متراکم شود.

پیمانکار باید حداقل یک بولدوزر فعال برای هر 150 متر مکعب بتن‌ریزی در هر ساعت در نظر بگیرد. تیغه بولدوزرها باید قابلیت تنظیم و تغییر حالت به‌صورت مورب را داشته باشد. بولدوزرهای پیمانکار باید در حین عمل پخش، بتن را به‌اندازه کافی دوباره مخلوط و به‌صورت یکنواخت پخش نماید. مصالح و سنگدانه هایی که از مخلوط بتن جدا می‌گردد، باید با صلاحدید مهندس ناظر به نحو قابل‌قبولی با بتن مخلوط شود و یا پس از جمع‌آوری از محل بتنریزی دور گردد.

پیمانکار باید یک دستگاه لودر نیز به‌منظور کمک به عملیات بتنریزی درمحل‌های تنگ نظیر تکیه گاهها آماده و مستقر نماید.

بولدوزر و سایر ماشین‌آلات چرخ زنجیری فقط مجاز به عبور از روی بتن غیرمتراکم (غلتک نخورده) میباشند. درصورتی‌که سطوح متراکم شده و غلتک خورده صدمه ببیند و بتن به گیرش اولیه خود نرسیده باشد، پیمانکار موظف است با عبور دادن غلتک سطوح صدمه خورده را دوباره متراکم نماید. ولی اگر بتن گیرش حاصل نموده باشد باید کنده شده و از محل اجرای کار دور شود. در صورت لزوم پیمانکار باید برای انتقال بولدوزر از روی سطوح متراکم شده از تریلر یدککش چرخ لاستیکی استفاده نماید.

پخش بتن غلتکی در محل اجرا با ماشین‌آلات سنگینتر از بولدوزر معادل D-6 ممنوع است. ضمنا پیمانکار نباید برای پخش بتن غلتکی از گریدر استفاده نماید.

8- 15-11- تراکم

پیمانکار باید حداقل دو دستگاه غلتک ویبره چرخ آهنی برای تراکم هر نوبت بتن‌ریزی در محل کار آماده و مستقر نماید. پیمانکار باید تعداد غلتک موردنیاز را با توجه به روش اجرا و احجام کار محاسبه و برای تائید به مهندس ناظر گزارش نماید.

 غلتکهای ویبره چرخآهنی یک یا دو محوره برای تراکم بتن باید حداقل دارای مشخصات فنی زیر باشند:

- وزن هر سانتیمتر عرض چرخ غلتک در حالت استاتیک نباید از 27 کیلوگرم کم‌تر باشد.

- فرکانس ارتعاش نباید از 33/28 هرتز یا 1700 بار در دقیقه کم‌تر باشد.

- دامنه نوسان باید بین 63/0 تا 89/0 میلی متر باشد.

طی 10 دقیقه پس از پخش بتن، هر نوبت بتن باید با حداقل چهار بار عبور غلتک دومحوره یا حدود 8 بار غلتک تک محوره متراکم شود. اولین عبور با غلتک دومحوره یا دو عبور اول با غلتک تکمحوره باید با حالت استاتیک و بدون لرزش صورت گیرد.

به جز غلتک‌های درحال کار، پیمانکار باید یک دستگاه غلتک آماده به کار به‌صورت دائم در نزدیکی محل اجرای کار مستقر نماید، تا در صورت وقوع نقص فنی، وقفه در کار حاصل نشود.

پیمانکار باید برای تراکم محل‌های نزدیک به سطوح سنگی، نمای بالادست و پایین دست و درزهای عمودی از دستگاه‌های تراکم دستی و کوچک استفاده نماید. میزان تراکم حاصل از دستگاه‌های کوچک باید معادل تراکمی‌باشد که از کاربرد غلتک‌های ویبره چرخ آهنی حاصل می‌گردد. حداقل 3 دستگاه از دستگاه‌های تراکم دستی و کوچک باید به‌صورت آماده به کار در محل بتنریزی مستقر گردد.

 غلتکهای ویبره چرخآهنی باید مجهز به بادامک معکوس شونده باشد، تا تراکم بتن در هر دو جهت حرکت به جلو و عقب امکانپذیر باشد. حداکثر سرعت مجاز غلتک روی بتن 3 کیلومتر در ساعت است.

پیمانکار باید تعداد عبور لازم جهت رسیدن به تراکم کافی را با توجه به نتایج اجرای بستر آزمایشی به‌صورت کتبی به مهندس ناظر گزارش و پس از تائید اجرا نماید.

پیمانکار باید بتن تسطیح شده را هرچه سریع تر متراکم نماید و به خاطر اصلاح جزیی ضخامت لایه یا نوبت بتنریزی تراکم را به تاخیر نیاندازد.

پیمانکار باید تواتر و دامنه نوسا ن غلتک‌های خود را به‌طور ماهانه کنترل نماید. همچنین عملکرد هر راننده غلتک در هر نوبت‌کاری و در طول هفته اول کار باید به‌طور روزانه از لحاظ تعداد نوبت رفت‌وآمد روی بتن، پوشش صحیح محدوده تحت تراکم و شیوه صحیح کار تراکم با غلتک موردبررسی و ارزیابی قرار گیرد. در صورت تائید، ادامة ارزیابی به‌صورت یک نوبت‌کاری در هفته کفایت می‌نماید.

پیمانکار باید طوری برنامه‌ریزی نماید که کل مدت بین زمان اختلاط تا تراکم کامل بتن غلتکی از 35 دقیقه تجاوز نکند و بتنی که طی این مدت به‌طور کامل پخش و متراکم نشده است، باید با نظر مهندس ناظر جمع‌آوری و دور ریخته شود. این زمان ممکن است با نظر مهندس ناظر در فصل گرما کمی کاهش و در فصل سرما افزایش یابد.

توقف و تجمع افراد و ماشین‌آلات متفرقه (شامل اتومبیل بازدید کنندگان و مهندس ناظر) در مسیر بتنریزی ممنوع است.

درصورتی که از بتن متعارف برای نماسازی بتن غلتکی استفاده شود، پیمانکار باید ابتدا بتن نما را اجرا نموده و پس‌ازآنکه بتن نما کمی روانی خود را از دست داد و قبل از گیرش اولیه، بتن غلتکی را در کنار آن بریزد و سپس فصل مشترک این دو را تا عمق موردنظر متراکم نماید.