8- 12-5- آزمایش‌های بتن حجیم

برای آزمایش مقاومت فشاری از هر 250 متر مکعب مخلوط بتن (یا مقادیر موردنظر مهندس ناظر) یک نمونه اخذ می‌شود و از آن نمونه یک سری قالب استوانهای یا مکعبی ساخته می‌شود (نوع قالب برحسب روش محاسبات سازهای و استاندارد مورداستفاده در محاسبات سازه تعیین می‌شود). قالب‌ها ی استوانه ای به قطر 30 سانتی‌متر و ارتفاع 45 سانتیمتر و ابعاد قالب‌های مکعبی 30 × 30 ×30 سانتی‌متر خواهد بود. از هر نمونه 12 قالب آزمایشی تهیه خواهد شد که در سن‌های 7، 28، 90، 180 روزه (هر نوبت 3 قالب) تحت آزمایش مقاومت فشاری قرار خواهند گرفت. در رده بندی بتن حجیم مقاومت 90 روزه ملاک خواهد بود و مقاومت 7 و 28 روزه برای اطمینان از کسب مقاومت پس از 90 روز انجام می‌شود. آزمایش‌های 180 روزه به‌عنوان آزمایش‌های شاهد مورداستفاده قرار خواهد گرفت. گاهی ممکن است ( و غالباً بهتر است) مقاومت‌های با عمر بیش‌تر نیز در مشخصات فنی خصوصی تعیین شود. از هر 5000 متر مکعب بتن نمای سد که در معرض آب دریاچه است، یک نمونه برای آزمایش نفوذپذیری اخذ می‌شود. از هر نمونه 6 قالب 30 × 30 ×30 سانتی‌متر ساخته می‌شود که 3 قالب به‌عنوان نمونه شاهد نگهداری خواهد شد. از هر 000/10 متر مکعب بتن نما یک نمونه اخذ شده و از آن‌یک سری قالب برای آزمایش مقاومت در مقاب ل تناوب‌های یخبندان ساخته می‌شود. در صورت تشخیص مهندس ناظر تناوب آزمایش‌ها بیش‌تر خواهد شد، و یا در مواردی نمونه هایی جداگانه اخذ و آزمایش خواهد شد. آزمایشهای دیگری که برای تعیین خواص دیگر بتن و مصالح آن موردنظر مهندس ناظر باشد، نیز انجام خواهند شد. درصورتی‌که در مشخصات فنی خصوصی یا دستور کارها مشخص‌شده باشد، به تعداد تعیین‌شده نمونه برای انجام آزمایشهای خمشی و کششی نیز تهیه می‌شود.

8-13- پیش سازی قطعات بتنی

8- 13-1- پیش سازی

درصورتی‌که پیمانکار بخواهد کارهای مشابه و تکراری را در کارگاه با قطعات پیش ساختهای مانند قطاع‌های جداره تونل1، دال ها، تیرچهها، لولهها، بلوک‌ها و غیره بسازد موارد زیر را باید رعایت کند:

- تمام مشخصات مصالح بتن مندرج در 8-3 این مشخصات فنی عمومی و همچنین مندرجات مشخصات فنـی خصوصـی، نقشه‌ها و دستورالعمل‌های کارگاهی باید رعایت شود.

- تمام روش‌های اجرای عملیات مندرج در این فصل از مشخصات فنـی عمـومی و همچنـین منـدرجات مشخصـات فنـیخصوصی، نقشه‌ها و دستورالعمل‌های کارگاهی باید رعایت شود.

- تمام مشخصات فنی میلگردها و روش‌های میلگردگذاری مندرج در فصل دهم ایـن مشخصـات فنـی، مشخصـات فنـیخصوصی، نقشه‌ها و دستورالعمل‌های کارگاهی باید رعایت شود.

- تمام مشخصات فنی قالب‌ها و روش‌های قالب بندی منـدرج در فصـل یـازدهم ایـن مشخصـات فنـی، مشخصـات فنـیخصوصی، نقشه‌ها و دستورالعمل‌های کارگاهی باید رعایت شود.

1- Segment

- روش تولید قطعات پیش ساخته شامل روش‌های توزین، اختلاط، ریختن در قالب، قالب‌بندی، میلگردگـذاری، ارتعـاش، محافظت و نگهداری، انبار کردن و حملکردن باید قبلاً به تائید مهندس ناظر برسد.

بدیهی است که تائید مهندس ناظر در هر یک از موارد فوق از مسؤولیت پیمانکار در تولید و اجرای مطلوب قطعات پیش ساخته نمی‌کاهد.

8- 13-2- پیش تنیدن

علاوه بر این فصل و فصل‌های دهم و یازدهم این مشخصات فنی عمومی که مشخصات مصالح و روش‌های اجرایی عملیات توزین، اختلاط، ریختن و جای گذاری، میلگردگذاری، قالب بندی، ارتعاش، محافظت و نگهداری، انبار کردن مصالح و قطعات و حمل کردن مصالح و مخلوط‌های بتن را ارائه می‌کند، برای پیش تنیدن بتن مشخصات استاندارد ACI-301 نیز ملاک عمل خواهد بود.

8-14- تعمیر و ترمیم بتن‌های معیوب

خرابی‌های بتن که عملکرد سازه ای یا دوام بتن را به خطر بیاندازند، قبل از تحویل آن قسمت‌ها یا پوشاندن آن‌ها با بتن یا مصالح دیگر یا تجهیزات باید تعمیر و ترمیم شوند.

 بتنهایی که دارای ترک، کرموشدگی، درزهای سرد، پلهشدگی، درزهای اجرایی نامناسب، قلوهکن شدگی، حفره‌های سطحی، خرابی‌های ناشی از قالب‌بندی نامناسب، سوراخ‌های ناشی از کارگذاری میلمهار و اخذ نمونه آزمایشی و هر نوع خرابی دیگر بتن که بنابر تشخیص مهندس ناظر باید مورد تعمیر و ترمیم قرار گیرند، باشند با هزینه پیمانکار تعمیر و ترمیم خواهد شد؛ مگر آن‌که این خرابی ناشی از کوتاهی پیمانکار در انجام تعهداتش نباشد و این مورد به تائید مهندس ناظر برسد.

مواد و روش ترمیم موردنظر پیمانکار باید بر اساس استانداردها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل تولیدکنندگان مواد و ابزار تخصصی ترمیم بوده و به تائید مهندس ناظر برسد.

8-15- بتن کوبیده غلتکی (Rcc)

8- 15-1- کلیات

 این قسمت از مشخصات فنی شامل الزاماتی است که، تحت شرایط عمومی پیمان، باید توسط پیمانکار، در مورد مصالح و عملیات اجرایی بتن غلتکی رعایت شود. معیارهای انطباق با مشخصات و چگونگی اندازه‌گیری تطابق مصالح و عملیات اجرایی سدهای بتن غلتکی با آن معیارها نیز در این قسمت ذکر شده است.

بتن کوبیده غلتکی (RCC) یا به‌طور اختصار بتن غلتکی، مخلوطی است از سنگدانه، سیمان، آب و گاهی مواد افزودنی که خشکتر از بتن‌های متعارف است و معمولاً پس از بتنریزی و پخش، توسط غلتک ویبره چرخآهنی متراکم می‌گردد. بتن غلتکی با مخلوط خاک- سیمان متفاوت است و مشخصه‌های آن به‌ویژه پس از سخت شدن شباهت زیادی به بتن‌های متعارف دارد. به علت اختلافاتی که در دیدگاه طراحان وجود دارد، در مراجع فنی به آن نامهای مختلفی از جمله RCD, RCC و Rollcrete اطلاق شده است که ازنظر این مشخصات همگی بتن غلتکی میباشند. این مشخصات فقط به الزامات کلی بتن غلتکی در سدها میپردازد. بهجز مشخصات ذکر شده در این بخش، سایر مشخصات بتن غلتکی مانند بتنهای متعارف بوده و از الزامات فصل هشتم از این مشخصات فنی عمومی پیروی می‌نماید.

8- 15-1- 1- استانداردها

تمام استانداردهایی که در این دفترچه مشخصات ذکر شده است، باید به‌وسیله پیمانکار رعایت شود، مگر آن‌که در این مشخصات به‌وضوح ذکر شده باشد.

در مواردی که بین استانداردهای مذکور و این مشخصات تضادی وجود دارد، مندرجات این مشخصات رعایت خواهد شد. مواردی که در این مشخصات فنی عمومی مشخص نشده است، باید بر استانداردهای موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و آیین نامه بتن ایران و در درجه دوم استانداردهای ASTM ،ISO و ACI منطبق باشد.

8- 15-2- تعاریف

تعاریف خاصی که درخصوص سدهای بتن کوبیده غلتکی کاربرد دارند، به شرح زیر هستند:

بتن کوبیده غلتکی: بتن کم رطوبتی است که توسط غلتک ویبره چرخآهنی متراکم شده و به‌طورکلی به 3 نوع پرسیمان، کم سیمان و یا با سیمان متوسط تقسیم می‌گردد.

پوزولان ها: مواد سیلیسی یا سیلیسی- آلومینی که خود به تنهایی دارای خاصیت چسبانندگی کم یا ناچیز می‌باشد، اما در صورت افزایش نرمی در دستگاه آسیاب و قرار گرفتن در مجاورت رطوبت طی واکنش شیمیایی با هیدراکسید کلسیم در دماهای معمولی ترکیب هایی با خاصیت سیمانی به وجود میآورد. پوزولان بر دو نوع است: پوزولان‌های طبیعی و پوزولان‌های مصنوعی. خاکستر بادی نوعی پوزولان مصنوعی حاصل از سوختن ذغال سنگ می‌باشد که خوب آسیاب شده باشد و تا کنون در طرح اختلاط سدهای بتن غلتکی متعددی به کار رفته است. خاکستر بادی در ایران تولید نمی‌شود؛ ولی پوزولان‌های طبیعی در مناطق مختلف ایران، که دارای ساختار آذرینی باشند، یافت می‌شود. (برای مشخصات فنی پوزولان‌ها به بند 8-3-4 رجوع کنید).

تجهیزات حمل یا انتقال بتن: به ماشین‌آلات و تجهیزاتی اتلاق می‌شود که در انتقال بتن از مرکز تولید بتن تا محل بتن‌ریزی مورداستفاده قرار می‌گیرد و به‌طور کلی سه نوع می‌باشد: نوع پیمانه ای به‌وسیله کامیون یا باکت انجام می‌گیرد؛ نوع پیوسته به‌وسیله نوار نقاله و در نوع سوم که ترکیبی از دو روش قبلی است، ابتدا بتن غلتکی تازه با استفاده از نوار نقاله از محل تولید به محل تاج سد منتقل می‌شود و در آنجا بتن به داخل قیف ذخیره جریان یافته و از طریق آن به داخل کامیون ریخته می‌شود. آنگاه کامیون‌ها بتن را به محل نهایی بتن‌ریزی حمل مینمایند.

دستگاه بتنساز مرکزی: دستگاهی است برای تولید بتن غلتکی که به دو نوع می‌باشد: نوع پیمانه ای که هر بار در آن مقدار مشخصی مصالح بتن در محفظهای مخلوط شده و حجم مشخص بتن حاصل می‌گردد، و نوع پیوسته که مصالح بتن به‌طور دائم از یک طرف محفظه اختلاط وارد و از طرف دیگر بتن به‌طور دائم خارج می‌شود. تجربه نشان داده است که نوع پیوسته برای اجرای سدهای بتن غلتکی مناسبتر است.

کنترل کیفیت ساخت: به روش‌هایی اطلاق می‌شود که به‌وسیله آن‌ها پیمانکار و مهندس ناظر از کیفیت محصول نهایی طبق مشخصات فنی خواسته شده در مدارک طراحی اطمینان حاصل نمایند. به‌طور کلی مقداری حاشیه ایمنی در طراحی ملحوظ می‌شود تا تغییرات خواص مصالح در نظر گرفته شود. این حاشیه نباید توسط کنترل ساخت ضعیف کاهش یابد. ولی از طرف دیگر به علت آهنگ سریع اجرای سدهای بتن غلتکی، با روش‌های معمول در بتن‌ریزیهای متعارف (تهیه نمونه‌های استوانهای) نمیتوان کیفیت بتن غلتکی را کنترل نمود، زیرا اگر نتایج آزمایش مقاومت فشاری معیوب قلمداد شود، به علت حجم عظیم بتن‌ریزی انجام‌شده روی بتن مشکوک، کاری نمیتوان انجام داد. بنابراین فلسفه کنترل کیفیت سدهای بتن غلتکی بر کنترلهای حین ساخت بر اساس نتایج حاصل از اجرای بستر آزمایشی1 استوار می‌باشد. در واقع تنها زمانی به پیمانکار اجازه شروع بتن‌ریزی بدنه اصلی داده می‌شود، که این اطمینان حاصل شده باشد که با تجهیزات و روش‌های اجرایی امتحان شده در بستر آزمایشی، محصول نهایی صد در صد مطابق خواسته کارفرما خواهد بود؛ و لذا مهندس ناظر در طول اجرای کار باید فقط ضوابط و الزامات اجرایی را به دقت کنترل نماید.

مواد افزودنی: مادهای است به غیر از سیمان پرتلند، سنگدانه و آب که به‌صورت گرد یا مایع، به‌عنوآن‌یکی از مواد تشکیل دهنده بتن و برای اصلاح خواص بتن کمی قبل از اختلاط یا در حین اختلاط به آن افزوده می‌شود.

نوبت بتن‌ریزی: مقدار بتن ریخته شده میان دو درز سرد یا ساختمانی افقی متوالی، که ممکن است شامل چندین لایه باشد.