8- 10-9- 2- بتن سخت شده

در صورتیکه در آزمایش‌های مقاومتی معلوم شود که برخی از پیمانههای بتن مصرف شده منطبق بر مشخصات نیست، موارد زیر اجرا خواهد شد:

 باید کمیته ای 3 نفره با شرکت نمایندگان معرفی شده کارفرما، پیمانکار و مهندس ناظر برای داوری در مورد مخلوط‌های بتن غیر منطبق بر مشخصات و یا مخلوط هایی که انطباق آن‌ها با مشخصات مورد تائید است، تشکیل شود. این کمیته اقدام ضروری در مورد این قبیل مخلوط‌ها را تعیین می‌کند.

درصورت تردید در مورد مخلوط بتنی با مشخصات، »کمیته داور«، که از این پس داور خوانده می‌شود، ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

- اگر بتن‌ریزی بر روی مخلوط‌های سخت شده مورد تردید انجام می‌شود، باید پس از معلوم شدن آزمایش‌های 7 روزه این کار انجام شود، مگر به تشخیص مهندس ناظر و با شرط لازم استفاده از نتایج آزمایش مقاومت با نگهداری تسـریع شـدهدر آزمایشگاه که آزمایشی یک روزه است.

- اگر نتایج آزمایش‌های 7 روزه (یا یک روزه تسریع شده) بیانگر عدم انطباق »قطعی« مخلوطی با مشخصات باشد، پس از ارزیابی نتایج و چگونگی نمونه‌برداری‌ها و آزمایش‌ها و تائید مجدد آن‌ها و همچنین بازرسی‌ها یا آزمایش‌ها ی ثـانوی کـه » کمیته داور« صلاح بداند، ممکن است عدم انطباق مخلوط موردنظر با مشخصات به‌وسیله کمیته داور تصویب شود. در مورد مخلوط‌های بتن با سیمانهای کندگیرکننده هم از آزمایش 7 روزه1 و ضـ رایب تبـدیل بـه مقاومـت 28 روزه (و 42 روزه فقط در صورت طراحی سازه برحسب سیمان نوع I) استفاده می‌شود.

- اگر نتایج آزمایش‌های 7 روزه (یا یک روزه تسریع شده)، سازه اجرا شده را مورد تردید قرار می دهند و اطمینان از انطبـاقیا عدم انطباق آن با مشخصات غیرممکن باشد، در این صورت باید بتن‌ریزی مجدد بر روی سازه مورد تردید انجام نشـودتا نتایج آزمایش‌های 28 روزه معلوم شود. در این صورت صحت نتایج آزمایش‌ها بررسی می‌شود. همچنـین کمیتـه داور می‌تواند انجام آزمایش‌های ثانوی (مغزه گیری یا آزمایش‌های غیر مخرب) را درخواسـت کنـد. پـس از جمع‌آوری تمـاماطلاعات در مورد پیمانه‌های مورد سوال از مخلوط (با توجه به مندرجات بند 6-6 از آیین‌نامه بتن ایـران ) درصورتی‌کهکمیته داور عدم انطباق با مشخصات را تصویب کند، ممکن است یکی از رایهای زیر را صادر کند:

الف- اگر نتایج آزمایش‌ها، بازرسی‌ها و آزمایش‌های ثانوی بیانگر این مطلب باشد که هیچ‌یک از دو شرط 8-10-1-1-1 و

 8-10-1-1-2 (یا 8-10-1-2-1 و 8-10-1-2-2) و یا فقط شرط 8-10-1-1-2 (یا 8-10-1-2-2) تأمین نمی‌شود، بتن مذکور ممکن است به هزینه پیمانکار تخریب و از محل دور شود و بتن مناسب جایگزین آن گردد، مگر آن‌که کمیته داور به دلیل محل بتن، کاربرد آن یا هر دلیل فنی دیگری تشخیص دهد که ضعف مقاومتی بتن مورد سوال موجب وضعیت بحرانی نخواهد شد.

‌ب- اگر مخلوط بتن مورد سوال تنها شرط 8-10-1-1-1 (یا 8-10-1-2-1) را تأمین نمی‌کند، رای کمیته داور می‌تواند اضافه کردن 20 کیلوگرم سیمان درهر متر مکعب مخلوط بتن در ادامه عملیات بتنی باشد.

‌ج- کمیته داور می‌تواند جرایمی متناسب با چگونگی عدم انطباق، اهمیت سازه و سایر عوامل مؤثر بر قضاوت، برای پیمانکار در نظر بگیرد. این جرایم ممکن است در دفترچه مشخصات فنی خصوصی یا حسب توافق نامه‌های کارگاهی تعیین شود.

 درصورتیکه کمیته داور چنین رای دهد، پیمانکار باید سازه مورد سوال را تعمیر و تقویت کند.

1- و نه آزمایش‌های 10 روزه و مانند آن‌که استاندارد نیستند

8- 10-10- کنترل آماری کیفیت

کنترل کیفی مخلوط‌های بتن با استفاده از تکنیک‌های آماری از طریق دو عامل مهم انجام می‌شود. اول بیش‌تر بودن دائمیمیانگین نتایج آزمایش‌ها از مقاومت مقرر و دوم تأمین حداقل پراکندگی در نتایج آزمایش‌ها. با توجه به این‌که مقدار نظری احتمال وقوع این مطلب که مقدار تمام نتایج آزمایش‌ها بیشتر از مقاومت مقرر باشد، صفر است، بنابراین 5 درصد از نتایج آزمایش‌ها مجازند که کمتر از مقاومت مقرر باشند. لذا ضریب ثابت 64/1 در انحراف معیار نتایج آزمایش‌ها ضرب می‌شود و حاصل ضرب با مقاومت مقرر جمع خواهد شد تا مقاومت میانگین مورد طراحی به دست آید. انحراف معیار و میانگین نتایج آزمایش‌ها در ابتدای عملیات معلوم نیستند، بنابراین در طراحی‌های اولیه مخلوط، مقاومت مقرر را با Mpa7 جمع میکنیم تا مقاومت مورد طراحی حاصل شود.

8-11- بتن‌ریزی در شرایط ویژه

در هر شرایط ویژه باید از روش‌های بتن‌ریزی مطمئن استفاده شود به‌طوری‌که مخلوط بتن کم‌تر ین تأثیر را از آن شرایط بپذیرد و با بهترین کیفیت اجرا شود

8- 11-1- بتن‌ریزی در زیر آب

به‌طور کلی توصیه می‌شود، درصورت امکان از بتن‌ریزی در زیر آب اجتناب شده و اگر میسر باشد، محل بتن‌ریزی خشک شده و سپس بتن‌ریزی انجام گیرد. در صورتیکه دلایل فنی خاص و یا صرفههای اقتصادی ایجاب کند که بتنریزی در زیرآب اجرا گردد، روش اجرای این بتن‌ریزی باید قبلاً به‌صورت کتبی تشریح شده و مورد تائید مهندس ناظر قرار گیرد. به‌هرحال برای قطعات نازک از بتن‌ریزی در زیر آب استفاده نخواهد شد.

مخلوط بتنی که در زیر آب ریخته می‌شود، خواص زیر را خواهد داشت:

- افت بتن 40 ±160 میلی متر خواهد بود. ضمن این روانی زیاد، بتن باید دارای حالت خمیری و چسبنده باشد.

- حداقل مقدار سیمان در مخلوط بتن برای اجرای بتن‌ریزی در زیر آب 350 کیلوگرم در متر مکعب بتن خواهد بود.

- مخلوط بتن باید نسبت به مخلوط‌های بتن مشابه که در خشکی اجرا می‌شود، دارای ماسه بیش‌تری باشد (بین 45 تـا 50 درصد کل سنگدانه ها). این ماسه باید حداقل 10 درصد عبوری از الک شماره 30 و 2 درصد عبوری از الـک شـماره 100 داشته باشد.

- سنگدانه مورداستفاده طبیعی و گردگوشه خواهد بود.

- استفاده از افزودنیهای حباب ساز می‌تواند برای حصول کارایی مطلوب مفید باشد.

- رده‌های شن که می توان آن‌ها را برای ساخت مخلوط‌های بتن قابل‌اجرا در زیر آب استفاده کرد، عبارتند از مخلوط A وB یا مخلوط B ،A و C که الزامات دانه بندی مندرج در جدول (8-9) را تأمین کند.

در این روش بتن‌ریزی، قالب باید علاوه بر تأمین شکل و ابعاد قطعه موردنظر، از مخلوط بتن در مقاب ل جریانهای آب و امواج تا گیرش بتن، محافظت و همچنین باید از شستشوی سیمان و تراوش خمیر سیمان به بیرون از قالب‌ها جلوگیری کند. اگر چه قالب باید قادر باشد بتن را از ضربات و نیروهای سایشی جریان‌های آب محافظت کند، اما بهتر است با ایجاد فرازبندهایی در اطراف محل بتن‌ریزی سرعت جریان‌های آب را کاهش داد.

روش‌های متعددی ممکن است برای اجرای بتن‌ریزی در زیر آب مورداستفاده قرار گیرد که در صورتیکه این روش‌ها استاندارد شده باشد، اجرای بتن‌ریزی مبتنی بر آن استانداردها خواهد بود.

8- 11-1- 1- روش لوله خرطومی (ترمی1)

این روش با استفاده از لولهای مستقیم با طول کافی انجام می‌شود که از سکوی بتنریزی در روی سطح آب تا پایین ترین محل بتن‌ریزی امتداد دارد. در قسمت بالای این لوله یک قیف وجود دارد و انتهای این لوله باید در تمام مدت بتن‌ریزی در بتن تازه مدفون باشد. در این روش، عملیات بتن‌ریزی به‌صورت پیوسته ادامه خواهد داشت و سطح بالای بتن همواره تراز خواهد بود. اجرای بتن‌ریزی با این روش باید کاملاً منطبق بر ACI 304 باشد.

8- 11-1- 2- بتن‌ریزی با باکت و جرثقیل

در این روش از باکت هایی استفاده می‌شود که از پایین تخلیه می‌شوند. دریچه تخلیه توسط یک غواص یا کابل مرتبط به سکوی بتن‌ریزی باز می‌شود. قسمت فوقانی باکت باید توسط پوشش مناسبی بسته شود تا از شسته شدن دوغاب بتن جلوگیری شود.

8- 11-1- 3- بتن‌ریزی با کیسه

کیسه‌های کرباسی مورداستفاده در این روش باید این قابلیت را داشته باشد که به سرعت باز و تخلیه شود. بازکردن کیسه‌ها باید توسط غواص صورت گیرد.

8- 11-1- 4- استفاده از بتن‌های ویژه

بتنی که سنگدانه آن از پیش چیده شده است، به‌ویژه هنگامی‌که بتن‌ریزی در آب جاری صورت می‌گیرد، قابل استفاده است.

روش استفاده ازاین نوع بتن باید مبتنی بر ACI 304 باشد.

استفاده از سایر انواع بتن مانند بتن گوگردی، بتن رزین اپوکسی یا بتن غیر پخششونده با روش‌های مورد تائید مهندس ناظر ممکن خواهد بود.

8- 11-1- 5- پمپ بتن

می توان از پمپ نیز برای بتن‌ریزی در زیرآب استفاده کرد. ACI 304 روش‌های بتن‌ریزی با پمپ را تعیین کرده و در مواردی که دربند 8-6-5 این مشخصات فنی تعیین نشده است، ملاک پذیرش بتن و روش‌های بتن‌ریزی خواهد بود.

1- Tremie

8- 11-1- 6- بتن‌ریزی در هوای گرم

تمهیدات ضروری برای بتن‌ریزی در هوای گرم منطبق بر ACI 305 و به شرح مندرج در زیر خواهد بود:

8- 11-1- 7- سیمان

در هوای گرم که نباید از سیمان‌های زودگیر استفاده شود، مصرف سیمان‌های کندگیر توصیه می‌شود، اما استفاده ازاین نوع سیمان نباید منجر به عدم رعایت توصیه‌های مندرج در این مشخصات برای بتن‌ریزی در هوای گرم شود. درجه حرارت داخل توده بتن سخت شده ممکن است بر اثر مصرف سیمان با حرارتزایی کم به‌جای سیمان معمولی با سرعت کمی افزایش یابد، اما باز هم کسب اطمینان از این‌که تنش کششی غیرقابل‌قبولی بر اثر خنک شدن سطح خارجی توده بتن در آن به وجود نخواهد آمد ضروری می‌باشد. سیمان کیسه ای باید در انبارهای کاملاً خشک و خنک نگهداری شود. اگر سیلوی سیمان مدت طولانی در معرض آفتاب باشد، سیمان گرما به خود می‌گیرد، بنابراین بهتر است سیلوها در سایه قرار گیرند و با پوشش رنگهای روشن از آن‌ها در مقابل آفتاب محافظت شود. می توان برای خنک کردن سیمانی که گرم به کارگاه تحویل می‌شود، از سیلوهای اضافی استفاده کرد.

8- 11-1- 8- افزودنی ها

در هوای گرم نباید از افزودنی‌های تندگیرکننده استفاده کرد. استفاده از کندگیرکنندهها می‌تواند تمایل به گیرش سریع که به دلیل دمای زیاد محیط به وجود می آید را کاهش دهد. به‌هرحال استفاده از کندگیرکننده‌ها نیز نیاز به جلوگیری از بروز اختلاف دما در هسته و پوسته بتن را مرتفع نمی‌کند. مواد افزودنی روان کننده (کاهنده آب) نیز در هوای گرم قابل توصیه است. همچنین می توان از مواد افزودنی که هم کندگیر کننده و هم کاهنده آب است، استفاده کرد. به‌هرحال هیچ افزودنی نمی‌تواند تأثیر تبخیر آب را در هوای گرم و خشک کاهش دهد و یا امکان افزایش اختلاف دمای هسته و پوستة توده بتن را از بین ببرد. استفاده از هر نوع افزودنی منوط به تائید مهندس ناظر خواهد بود.

8- 11-1- 9- انبار سنگدانهها

هر اقدامی که منجر به کاهش دمای سنگ‌دانه‌ها بشود، می‌تواند بیش‌ترین تأثیر را در کاهش دمای بتن داشته باشد. این اقدامات عبارتند از ایجاد سایبان در محل انباشت سنگدانه ها، استفاده از آب به‌صورت قطرات بسیار ریز که به‌صورت پیوسته بر روی توده سنگ‌دانه‌ها پاشیده می‌شود، محدود کردن مقدار سنگ‌دانه‌های انباشت شده به‌اندازه ای که برای تهیه بتن روز بعد لازم است و خنک کردن سنگ‌دانه‌ها به روش‌های دیگر که در 8 -12 ذکر شده است. روش‌های خنک کردن سنگ‌دانه‌ها باید مورد تائید مهندس ناظر باشد.

8- 11-1- 10- آب

روش‌های خنک کردن آب دربند 8-12 مشخص‌شده است، اما درصورتی که مهندس ناظر تائید کنـد، می‌توان از آبی که سرد نشده است نیز استفاده کرد. بهتر است لوله‌های آب در عمق زمین کار گذاشته شوند و یا با عایق‌بندی آن‌ها یا خاک ریزی روی آن‌ها، جذب حرارت لوله‌ها به حداقل برسد. آبی که در مخازن عایق‌بندی نشده نگهداری می‌شود، نباید در عملیات بتن‌ریزی در هوای گرم مصرف شود. مخازن آب (در صورتیکه روش دیگری برای نگهداری آب ممکن نباشد) باید عایق‌بندی و بارنگ‌های روشن پوشانده شود.

8- 11-1- 11- پیمانه، مخلوط و حمل کردن

ریختن بتن بلافاصله پس از تولید، یکی از بهترین راه‌های مبارزه با خشکی و گرمای محیط است. در هوای گرم، مدت مجاز بین تولید و ریختن بتن توسط مهندس ناظر کاسته و اعلام خواهد شد. در مراحل تولید، حمل و ریختن بتن به‌هیچ‌وجه نباید آب تبخیر شده را با افزودن آب جبران کرد، بلکه باید از تبخیر جلوگیری کرد.

8- 11-1- 12- ریختن، لرزاندن و پرداخت بتن

باید با لرزاندن بتن (مثلا با سرخرطومی ویبراتور) هوای محبوس در بتن را از آن خارج کرد، اما در هوای خشک و گرم باید با استفاده از ویبراتورهای اضافی و ویبراتورهای نصب‌شده بر قالب، سرعت عملیات تراکم را، که اهمیت زیادی دارد، بیش‌تر کرد.

بلافاصله پس از تراکم باید تدابیری برای عدم تبخیر آب موجود در بتن از روی سطح آن اندیشید. این تدابیرکه باید توسط مهندس ناظر تائید شده باشد، شامل کاهش تأثیر باد بر روی سطح بتن (مثل نصب بادشکن)، نصب روکش هایی که جاذب آب نیستند و حتی آبافشانی برای افزایش رطوبت نسبی هوا خواهد بود. استفاده از روکش که بهترین روش رایج است با حفظ روکش تا پایان مرحله عمل‌آوری و نگهداری از بتن بر روی آن اجرا می‌شود. تمام روش‌های اجرایی پیمانکار برای ریختن، لرزاندن و پرداخت بتن در هوای گرم باید مورد تائید مهندس ناظر باشد.