8- 4- 1-3- اندازه الزامی بزرگ ترین سنگدانه

بزرگ ترین اندازه سنگ‌دانه‌های مورد مصرف در هر یک از مخلوط‌های بتن ترجیحاً بزرگ ترین اندازه ای انتخاب خواهد شد، که تولید آن ممکن و مقرون به بیش‌ترین صرفه باشد و باید با محدودیت زیر کنترل شده باشد:

- حداکثر یک پنجم کوچکترین مقطع بتن

- حداکثر یک‌سوم ضخامت دال ها

- حداکثر سه چهارم کوچک‌ترین فاصله بین میلگردها و یا قالب و میلگردها

درصورتی که مقدار سیمان بیش‌تر از 300 کیلوگرم در متر مکعب بتن باشد، بهتر است حداکثر اندازه بزرگ ترین دانه بیش‌تر از 38 میلی متر نشود.

به‌هرحال پیمانکار باید روش اجرای کارهای بتنی را چنان انتخاب کند که مجبور نشود بزرگ ترین اندازه سنگ‌دانه‌ها را که مشخص می‌شود، تغییر دهد. یعنی روش اجرا بر اساس اندازه سنگ‌دانه‌ها انتخاب خواهد شد، و بزرگترین اندازه دانهها به خاطر روش اجرای خاص و یا ماشین‌آلات نامناسبی که توسط پیمانکار به کارگاه آورده شده است، نباید تغییر کند.

8- 4- 1-4- رده بندی بتن

رده بتن بر اساس یکی از معیارهای مقاومت فشاری، مقاومت خمشی و یا مقاومت کششی غیرمستقیم در سن موردنظر و به ترتیب با استفاده از جداول (8-14)، (8-15) و یا (8-16) تعیین خواهد شد.

جدول 8- 14- رده بندی بتن برحسب مقاومت فشاری

 C60 C55 C50 C45 C40 C35 C30 C25 C15 C12.5 C10 C7.5 رده بتن

 60 55 50 45 40 35 30 25 15 12/5 10 7/5 مقاومت مقرر 28 روزه (MPa)

جدول 8- 15- رده بندی بتن برحسب مقاومت خمشی

 F.5 F.4 F.3 رده بتن

 5 4 3 مقاومت مقرر خمشی 28 روزه(MPa)

جدول 8- 16- رده بندی بتن برحسب مقاومت کششی

 IT3 IT2.5 IT2 رده بتن

 3 2/5 2 مقاومت مقرر کششی غیرمستقیم 28 روزه(MPa)

از جدول (8-14) در موارد عمومی و از جداول (8-15) و (8-16) در موارد خاص برای رده بندی بتن استفاده خواهد شد. شکل و ابعاد نمونه‌های آزمایشی بتنی که بر اساس نتایج مقاومت آن‌ها مخلوط‌های بتن رده بندی می‌شود، بستگی به استاندارد مورداستفاده در محاسبات سازه دارد و باید به‌وسیله مسؤولین این محاسبات در نقشه‌ها و در دفترچه مشخصات فنی خصوصی تعیین شود.

هنگامی‌که از سیمان‌های ضد سولفات یا سیمان‌های دیرگیر دیگر استفاده می‌شود و طراح، سازه را بر اساس سیمان نوع I طراحی کرده است، مقاومت 42 روزه ملاک خواهد بود. مقاومت 7 روزه فقط معیاری است برای تخمین مقاومت 28 روزه (یا 42 روزه) و 90 روزه و در مورد ضرایب تبدیل به مقاومت‌های 28 روزه (یا 42 روزه) و 90 روزه، امکان حصول مقاومت مقرر در موعد تعیین‌شده برآور می‌شود. اگر از نتایج آزمایش‌های 7 روزه این اطمینان حاصل نشود که معیار انطباق برای مقاومت بتن تأمین خواهدشد، بر روی بتن مورد سوال (سازه ای که بتن آن مورد تردید است) بتن‌ریزی یا پوشش‌های دیگر اجرا می‌شود، تا پس از آزمایش‌های 28 روزه (یا 42 روزه) و 90 روزه بر اساس روش‌های مندرج در 8-10-11 تصمیم‌گیری شود. برای بعضی از مخلوط‌های خاص ممکن است دو و یا هر سه مقاومت‌های فشاری، خمشی و کششی غیرمستقیم مشخص شود.

4 1-5- حداقل مقد ار سیمان

باید حداقل مقدار سیمان برحسب کیلوگرم در مترمکعب مخلوط بتن تازه کاملاً متراکم شده از جدول (8-17) استخراج شود

(مگر در موارد خاص).

جدول 8- 17- حداقل مجاز مقدار سیمان درمتر مکعب بتن تازه کاملاً متراکم (شامل بتن حجیم نمی‌شود)

حداقل مجاز مقدار سیمان

kg/m3

رده بتن موارد مصرف

 300 تمام رده‌های مجاز بتن پیش ساخته

 240 تمام رده‌های مجاز بتن مسلح

 220 C20 بتنی که هیچ فلزی در آن دفن نمی‌شود

 180 C15

 150 C10

 120 C7.5

8- 4-2- مشخصه‌های انتخابی

مشخصه‌های انتخابی برای بعضی از مخلوط ها، بسته به خواص موردنظر در حالت‌های تازه و سخت شده، باید انتخاب و مشخص شود. برای هر مخلوط ممکن است، هیچ، یک یا چند مشخصه انتخابی مشخص شود. تطبیق با آن مشخصهها الزامی است.

مشخصه‌های انتخابی که ممکن است برای مخلوط‌های بتن تعیین شود به شرح زیراست:

8- 4- 2-1- کارایی

عموما کارایی بتن، برحسب نتیجه آزمایش افت، به‌وسیله پیمانکار تعیین خواهد شد و پس از کسب تأییدیه مهندس ناظر، عملیات

کنترل کیفی برای تداوم حصول این کارایی به کارگرفته خواهد شد. کارایی بتن در یکی از رده‌های مندرج در جدول (8 -18) خواهد بود.

جدول 8- 18- کارایی بتن برحسب نتیجه آزمایش افت

نتیجه آزمایش افت (mm) رده بتن

- بدون کارایی

 20± 20 کارایی کم

 60± 20 کارایی متوسط

 100± 20 کارایی زیاد

8- 4- 2-2- حداکثر نسبت آب به سیمان

حداکثر نسبت آب به سیمان، توسط پیمانکار انتخاب خواهد شد و پس از تصویب مهندس ناظر، عملیات کنترل کیفی در مورد آن اعمال خواهد شد. در بعضی موارد خاص (شرایط محیطی شدید) حداکثر نسبت آب سیمان به شرح مندرج در جدول (8- 19) خواهد بود. در چنین شرایطی حداکثر نسبت آب به سیمان در دفترچه مشخصات فنی خصوصی و یا در دستورالعمل‌های مهندس ناظر اعلام خواهد شد.

8 4- 2-3- حداکثر مقدار سیمان

حداکثر مقدار سیمان در متر مکعب مخلوط بتن تازه کاملاً متراکم شده ممکن است برای حصول اطمینان از دوام بتن مشخص شود و به‌هرحال در سازه‌های آبی، به‌ویژه سازه‌هایی که آب با سرعت زیاد و فشار از رویه یا داخل آن‌ها عبور می‌کند، به‌هیچ‌وجه نباید بیش‌تر از 400 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن تازه کاملاً متراکم مصرف شود.

جدول 8- 19- حداکثر نسبت آب به سیمان در شرایط محیطی شدید

شرایط محیطی

سازه در معرض آب دریا و یا سولفات‌ها قرار دارد سازه به‌طور مداوم مرطوب بوده و در تناوب‌های یخ زدگی قرار دارد1 نوع سازه

 20/4 0/45 مقاطع نازک مانند نردهها، جدول‌ها آستانهها، کارهای تزیینی و مقاطعی کهپوشش روی میلگرد در آن‌ها کم‌تر از 25 میلی متر باشد.

 0/45 0/50 سایر سازه‌ها

8- 4- 2-4- سیمان‌های ویژه

گاه ممکن است سیمان‌های خاصی برای مصرف مشخص شود. مشخصات فنی این‌گونه سیمان‌ها در مشخصات فنی خصوصی ارائه خواهد شد.

8- 4- 2-5- خواص ویژه سنگدانهها

در صورتیکه خصوصیات ویژه‌ای از سنگ‌دانه‌ها موردنظر باشد، این خصیصه‌ها جداگانه در دفترچه مشخصات فنی خصوصی تعیین خواهد شد (مثالی از این خصیصه‌ها دانه بندی گسسته دانه‌ها است).

8- 4- 2-6- افزودنی‌های ویژه

گاه مصرف یا ممنوعیت مصرف افزودنی‌های خاصی موردنظر خواهـد بـود . در ایـن صـورت چنـین افزودنـی‌ها یی در دفترچـهمشخصات فنی خصوصی تعیین خواهد شد.

8- 4- 2-7- مقدار هوا

هنگامی‌که شرایط محیطی شدید باشد، مقدار هوای موجود در بتن تازه کاملاً متراکم در مشخصات فنی خصوصی تعیین خواهد شد.

1- در کلیه شرایط محیطی شدید بتن با حباب هوا به کار گرفته خواهد شد.

2- درصورت استفاده از سیمان ضد سولفات می توان 05/0 به حداکثرمجاز نسبت آب به سیمان افزود.

4 2-8- دمای بتن

در شرایط محیطی خاص و برای مخلوطهای بتن ویژه، حداکثر و یا حداقل دمای بتن در مشخصات فنی خصوصی تعیین خواهدشد. به‌هرحال تحت هیچ شرایطی دمای بتن کم‌تر از 5 درجه سانتی‌گراد و بیش‌تر از 30 درجه سانتی‌گراد نخواهد بود. در خصوص دمای بتن در هوای گرم یا هوای سرد به بند 8-11 از این مشخصات فنی عمومی رجوع شود.

8- 4- 2-9- چگالی بتن

حداقل و یا حداکثر چگالی بتن تازه کاملاً متراکم، در موارد ضروری، در دفترچه مشخصات خصوصی تعیین خواهد شد.

8- 4- 2-10- سایر الزامات

هر الزام دیگری که مخلوط‌های بتن باید تأمین کنند، نیز در دفترچه مشخصات فنی خصوصی تعیین خواهد شد.

8- 4-3- جداول رده بندی مخلوط‌های بتن

بنابر آن چه ذکر شد، برای رده بندی مخلوط‌های بتن، جداولی در دفترچه مشخصات فنی خصوصی طراحی می‌شود که در ردیف‌های افقی آن به ترتیب ردههای مختلف بتن بر اساس 8-4-1-4 مشخص خواهد شد و در ستون‌های آن ابتدا مشخصه‌های الزامی بر اساس 8-4-1 برای هر یک از رده‌های بتن مشخص می‌شود و سپس در ستون‌های (احتمالی) بعدی مشخصههای انتخابی موردنظر بر اساس 8-4-2 برای هر یک از ردههای بتن مشخص خواهد شد.

این جداول در مورد تمام انواع بتن (لاغر، حجیم، مسلح و غیره) تهیه خواهد شد و تمام مشخصههایی که تعیین می‌شود، اعم از الزامی یا انتخابی، باید تأمین شود.