5-5- نمونه‌برداری‌ها

تمام امکانات ضروری برای نمونه‌برداری‌ها، چه در محل تولید و چه در محل کارگاه باید توسط پیمانکار فراهم شود. هرگاه مهندس ناظر لازم بداند، نمونهبرداری صورت خواهد گرفت.

نمونه می‌تواند بهصورت منفرد اخذ شود، که به معنای اخذ نمونه از یک نقطه محموله است؛ و یا از ترکیبی از نمونه هایی حاصل شود که از نقاط مختلف یک محموله گرفته می‌شود. نمونه به دو منظور زیر اخذ خواهد شد:

8- 3- 5-5-1- آزمایش‌های کیفیت (بند 8-3-5-6)

 نمونهای که برای انجام آزمایش‌های کیفیت اخذ خواهد شد، باید با الزامات مندرج در این دفترچه مشخصات کاملاً انطباق داشته باشد. برای چنین منظوری نمونه اخذ شده ترکیبی خواهد بود از نمونههایی که از نقاط مختلف یک محموله برداشته می‌شوند، تا این اطمینان حاصل شود که نمونه اخذ شده معرف خوبی برای محموله است.

8- 3- 5-5-2- آزمایش‌های همگنی و هم ارزی (بند 8- 3- 5-7)

این آزمایش بنابر تشخیص مهندس ناظر و برای اندازه‌گیری همگنی یک محموله و یا هم ارزی محموله‌های متفاوت انجام خواهد شد. اگر همگنی یک محموله موردنظر باشد، از نمونههای منفرد ماخوذ از نقاط مختلف یک محموله استفاده خواهد شد و درصورتی که هم ارزی دو یا چند محموله مورد ارزیابی باشد، باید از نمونه هایی استفاده شود که هر کدام ترکیبی از نمونه‌های ماخوذ از نقاط مختلف هر محموله باشد.

روش اخذ نمونهها باید منطبق بر استاندارد ASTM C494 باشد.

8- 3- 5-6- آزمایش‌های اولیه و مکمل (آزمایش‌های کیفیت)

آزمایش‌های اولیه برای کنترل انطباق خواص افزودنی‌ها با الزامات مندرج در این دفترچه مشخصات، قبل از حمل افزودنی‌ها به

کارگاه انجام می‌شود. در صورت تشخیص مهندس ناظر ممکن است آزمایش‌های مکمل برای حصول اطمینان از این‌که خواص افزودنی‌ها درطول زمان حفظ شده است، نیز انجام شود. این آزمایش‌های مکمل شامل آزمایش‌های همگنی، هم ارزی، باقی مانده پس از خشک شدن در کوره (افت وزنی در حرارت)، وزن مخصوص، مقدار آب بتن تازه، زمان گیرش و مقاومت فشاری در سن‌های 3، 7 و 28 روزه و موارد خاص دیگری که بسته به نوع افزونی ممکن است موردنظر مهندس ناظر باشد، خواهد بود.

روش انجام تمام این آزمایش‌ها باید بر استاندارد ASTM C494 منطبق باشد.

8- 3- 5-7- آزمایشهای همگنی و همارزی

هر گاه مهندس ناظر ضروری بداند همگنی یک محموله و یا همارزی دو یا چند محموله با یکدیگر بر اساس الزامات مندرج در ASTM C494 و روش‌های آزمایشی این استاندارد مورد آزمون قرار خواهد گرفت.

8- 3- 5-8- معیارهای انطباق

خواص هر یک از انواع افزودنی مورد مصرف باید منطبق برالزامات مندرج در جدول (8-13) باشد:

جدول 8- 13- خواص افزودنی ها

 D C B A نوع افزودنی

 95 - - 95 حداکثر مقدارآب (درصد مخلوطکنترل)

1:00 دیرتر 1:00 زودتر 1:00 دیرتر - حداقل گیرش

اولیه تفاوت مجاز نسبت به مخلوط کنترل

(دقیقه: ساعت)

3:30 دیرتر 3:30 زودتر 3:30 دیرتر 1:00 زودتر و نه1:30دیرتر حداکثر

- 1:00 زودتر - - حداقل گیرش نهایی

3:30 دیرتر 3:30 دیرتر 1:00 زودتر و نه1:30دیرتر حداکثر

- - - - 1روزه حداقل مقاومت فشاری

(درصد نسبت به مخلوط کنترل)

 110 125 90 110 3روزه

 110 100 90 110 7روزه

 110 100 90 110 28روزه

 100 90 90 100 6ماهه

 100 90 90 100 1ساله

 100 110 90 100 3روزه حداقل مقاومت خمشی

(درصد نسبت به مخلوط کنترل)

 100 100 90 100 7روزه

 100 90 90 100 28روزه

 135 135 135 135 درصد نسبت به کنترل تغییر طول، حداکثر جمع شدگی

 0/010 0/010 0/010 0/010 افزایش نسبت به کنترل

 80 80 80 80 حداقل شاخص دوام نسبی

 G F E نوع افزودنی

 88 88 95 حداکثر مقدار آب (درصد مخلوط کنترل)

1:00 دیرتر 1:00 زودتر حداقل گیرش

اولیه تفاوت مجاز نسبت به مخلوط کنترل

(دقیقه: ساعت)

3:30 دیرتر 1:00 زودتر و نه 1:30دیرتر 3:30 زودتر حداکثر

- - 1:00 زودتر حداقل گیرش نهایی

3:30 دیرتر 1:00 زودتر و نه 1:30دیرتر حداکثر

 125 140 - 1روزه حداقل مقاومت فشاری (درصد

نسبت به مخلوط کنترل)

 125 125 125 3روزه

 115 115 110 7روزه

 110 110 110 28روزه

 100 100 100 6ماهه

 100 100 100 1ساله

 110 110 110 3روزه حداقل مقاومت خمشی (درصد

نسبت به مخلوط کنترل)

 100 100 100 7روزه

 100 100 100 28روزه

 135 135 135 درصد نسبت به کنترل تغییر طول، حداکثر جمع شدگی

 0/010 0/010 0/010 افزایش نسبت به کنترل

 80 80 80 حداقل شاخص دوام نسبی

 روش‌های آزمایش‌های مندرج در این جدول مبتنی بر ASTM C494 خواهد بود.

8- 3- 5-9- عدم تطابق با معیارهای انطباق

درصورت عدم تطابق هر یک از خواص افزودنیهای شیمیایی با معیارهای انطباق یاد شده در بالا، اعم از آزمایش‌های کیفی و یا آزمایش‌های همگنی و هم ارزی، نباید از آن‌ها استفاده شود. درصورتی‌که این قبیل افزودنی‌ها قبلاً به کارگاه حمل شده‌اند، باید سریعا از کارگاه بیرون برده شوند.

5-10- ثبت اطلاعات

تمام اطلاعات مربوط به افزودنیها و آزمایشهای اولیه و مکمـل کـه بـر نمونـههـای آن‌ها انجـام می‌شود و همچنـین نتـایجآزمایش‌های همگنی و هم ارزی باید ثبت و نگهداری شود.

8- 3-6- هواسازها

موادی که قبل یا در حین مخلوط کردن مخلوط‌های بتن به آن‌ها اضافه می‌شود، تا موجب ایجاد حباب‌های هوا در بتن شود، هواساز نامیده می‌شود و باید با الزامات مندرج در این بند از دفترچه مشخصات مطابق باشد.

هر هواسازی که به کارگاه حمل می‌شود، باید دارای گواهی تولیدکننده آن باشد، که بر اساس آزمایش‌هایی که انجام داده است، ثابت می‌کند که هواساز موردنظر به لحاظ غلظت (چگالی)، ترکیب و عملکرد، مشابه هواساز ضروری و منطبق بر این دفترچه مشخصات است.

هنگامی‌که یکسانی ترکیب شیمیایی محموله هواسازی با محموله‌های قبلی که کیفیت آن‌ها تائید شده است، مورد تردید باشد، مهندس ناظر می‌تواند از پیمانکار بخواهد که آزمایش‌هایی انجام دهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل اسپکتروفتومتری مادون قرمز، تعیین pH هواساز و مقدار مواد جامد و مانند آن‌ها باشد. چنین آزمایش‌هایی، برحسب دستورالعمل مهندس ناظر، ممکن است برای تعیین همگنی یک محموله بر نمونه‌های ماخوذ از نقاط مختلف آن محموله نیز انجام گیرد.

مقدار کلرور موجود در هواسازها باید توسط تولیدکننده اعلام شود.

8- 3- 6-1- معیارهای انطباق

8- 3- 6-1-1- همگنی و هم ارزی

اگر همگنی یک محموله هواساز مورد سوال باشد، نمونه‌های ماخوذ از نقاط مختلف آن محموله، و اگ همارزی یک محموله با محموله‌های قبلی موردنظر باشد، نمونه‌های ماخوذ از محموله‌های متفاوت موردنظر باید در دامنه مشخص‌شده در زیر تغییر کند:

- pH نمونه‌های متفاوت نباید اختلافی بیش‌تر از 0/1 واحد با هم داشته باشد.

- اختلاف وزن مخصوص نمونه مورد آزمایش نسبت به نمونه پذیرفته شده نباید بیش‌تر از ده درصد اختلاف نمونه پذیرفته شده نسبت به نمونه ساخته‌شده با آب معرف در همان درجه حرارت باشد (آزمایش C233 ASTM).

- مقدار هوای موجود در ملاتی که با هواساز مورد آزمایش به وجود آمده، نسبت به مقدار هوای نمونه پذیرفته شـده ، نبایـدبیش‌تر از 2 درصد اختلاف داشته باشد (روش آزمایش ASTM C173).

8- 3- 6-1-2- عملکرد

افزودنی هواساز مورداستفاده باید الزامات زیر را تأمین کند:

- هنگامی‌که آب انداختگی برحسب درصد آب خالص در هر دو بتن محاسبه می‌شود، آب انداختگی بـتن ساخته‌شده بـاهواساز مورد آزمایش نباید از آب انداختگی بتن ساخته‌شده با افزودنی مرجع (پذیرفته شده) بیش‌تر از 2 درصـد اخـتلافداشته باشد. آب خالص مقدار آبی است که، بدون در نظر گرفتن مقدار آبی که جذب سنگ‌دانه‌ها می‌شود، در سـاخت بـتنمصرف می‌شود.

- زمان‌های گیرش اولیه و نهایی نباید با زمان گیرش مخلوط بتنی که با هواساز مرجع (پذیرفته شده) ساخته‌شده اسـت، بیش‌تر از هفتاد و پنج دقیقه تفاوت داشته باشد.

- مقاومت فشاری بتن ساخته‌شده با هواساز مورد آزمایش در هر سن، باید بیش‌تر از 90 درصد مقاومت فشاری بتن ساخته‌شده با هواساز مرجع در همان سن باشد.

- مقاومت خمشی بتن ساخته‌شده با هواساز مورد آزمایش در هر سن، نباید کم‌تر از 90 درصد مقاومت خمشی بتن سـاختهشده با هواساز مرجع در همان سن باشد.

- شاخص دوام نسبی بتن ساخته‌شده با هواساز مورد آزمایش باید بیش‌تر از 80 باشد.

- تغییرات طولی بتن ساخته‌شده با هواساز مورد آزمایش (پس از 14 روز)، باید حـداکثر 120 درصـد تغییـرات طـولی بـتنساخته‌شده با هواساز مرجع (پس از 14 روز) باشد. اگر تغییرات طولی بتن ساخته‌شده بـا هواسـاز مرجـع پـس از 14 روز کم‌تر از 30 0/0 درصد باشد، افزایش تغییرات طولی بتن ساخته‌شده با هواساز مورد سوال نباید بیش‌تر از 006/0 باشـد .

این مطلب برحسب درصد تغییرات طولی که بزرگ تر از تغییرات طولی بتن ساخته‌شده بـا هواسـاز مرجـع اسـت، بیـانمی‌شود. (آزمایش ASTM C233).

8- 3- 6-2- نمونه برداری

نمونه برداری باید بر اساس ASTM C260 انجام شود.

8- 3- 6-3- روش آزمایش

آزمایش‌های ضروری برای پذیرش کیفیت هواسازها باید بر اساس ASTM C233 انجام شود. توصیـه می‌شود که در صورت امکان با استفاده از سیمانی که بر اساس بند 3.4 استاندارد فوق‌الذکر برای این کار تهیه می‌شود، آزمایش‌ها انجام شود.

8- 3- 6-4- عدم انطباق

الف- اگر هر یک از معیارهای انطباق مندرج در 8-3-6-1 تأمین نشود، هواساز مورد آزمایش پذیرفته نخواهد شد.

‌ب- درصورتی که 6 ماه از تولید افزودنی گذشته باشد، باید مجدداً آزمایش شود و انطباق آن با این دفترچه مشخصات دوباره تائید شود.

‌ج- پاکت یا ظرفی که بیش‌تر از 5 درصد نسبت به وزن درج شده بر روی بسته بندی اختلاف داشته باشد، مرجوع خواهدشد.

درصورتی که میانگین وزن 50 پاکت یا ظرف که به‌صورت تصادفی وزن آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود، از وزن درج شده بر بسته بندی‌ها کم‌تر باشد، تمام محموله مرجوع خواهد شد.

6-5- بسته بندی

بر روی بسته بندی افزودنی‌های هواساز باید نام افزودنی، وزن یا حجم خالص افزودنی، نام تولیدکننده و تاریخ تولید درج شود.

همین اطلاعات به علاوه شکل بسته بندی (اعم از پاکت، ظرف پلاستیکی، فله و غیره) باید در بارنامه افزودنی درج شود.

8-4- انواع بتن

انواع بتن ضروری در پروژه در دفترچه مشخصات فنی خصوصی کارهای بتنی تعیین می‌شود. برای رده‌های مختلف بتن (اعم از بتن حجیم، بتن لاغر، بتن مسلح و غیرمسلح) باید موارد زیر در دفترچه مشخصات فنی خصوصی تعیین شود:

8- 4-1- مشخصه‌های الزامی

مشخصه‌های الزامی آنهایی هستند که در دفترچه مشخصات فنی خصوصی و بر روی نقشه‌ها برای هر یک از مخلوط‌های بتن جداگانه و حتما مشخص خواهد شد. این مشخصه‌ها عبارتند از موارد زیر:

8- 4- 1-1- نوع سیمان مجاز

 نوع سیمان بر اساس بند 8-3-1-2 این دفترچه مشخصات تعیین خواهد شد.

8- 4- 1-2- نوع سنگدانههای مجاز

نوع سنگدانه هایی که مصرف آن‌ها در هر یک از مخلوط‌های بتن مجاز است، بر اساس خواص موردنظر برای بتن تازه و سخت شده از بین انواع سنگدانه زیر برای طبقات مختلف شن و ماسه تعیین خواهد شد:

- سنگدانه طبیعی شسته با وزن مخصوص معمولی (بر اساس بند 8-3-2)

- سنگدانه شکسته با وزن مخصوص معمولی (بر اساس بند 8-3-2)

- سنگدانه سبک (بر اساس استاندارد ASTM C330). از این نوع سنگدانه برای ساخت بتن سبک اسـتفاده می‌شود کـهمشخصات فنی آن حسب لزوم در مشخصات فنی خصوصی ارائه خواهد شد.

- سایر سنگدانه هایی که ممکن است مشخص شود، باید بر استانداردهای آبا یا ASTM منطبق باشد.