8- 3-4- مواد پوزولانی

مواد پوزولانی موادی است که برای بهبود بعضی خواص بتن مانند دوام در مخلوط‌های بتن جایگزین بخشی از سیمان مخلوط می‌شود. اگر در طراحی‌های مخلوط، این جایگزینی در نظر گرفته شود، مشخصات مواد پوزولانی مورد مصرف باید منطبق بر موارد زیر باشد:

8- 3- 4-1- انواع مواد پوزولانی

نوع N: پوزولان‌های طبیعی خام یا تکلیس شده شامل خاک‌های دیاتومه ای، چرت‌های اوپالینی و شیل ها، توف‌ها و خاکسترها یا سنگ پاهای آتشفشانی و همچنین مواد دیگری که پس از تکلیس، خواص قابل‌قبولی به‌عنوان پوزولان خواهد داشت، مانند بعضی از رس‌ها و شیل ها.

نوع F: خاکستر بادی که از سوختن ذغال سنگ قیری یا خشک حاصل شود.

نوع C: خاکستر بادی که از لیگنیت یا ذغال سنگ‌های کم عیار حاصل شده و علاوه بر خواص پوزولانی دارای مقداری خاصیت سیمانی است و ممکن است تا بیش‌تر از ده درصد آهک داشته باشد.

دوده سیلیسی: پوزولان مصنوعی بسیار فعال و محصول فرعی کوره‌های الکتریکی در جریان تولید سیلیسیم یا آلیاژهای آن به‌ویژه فروسیلیس است. خواص این ماده پوزولانی که تفاوت اساسی با سایر پوزولان‌ها دارد باید منطبق بر دت 409 باشد.

8- 3- 4-2- بسته بندی و انبار کردن

اگر مواد پوزولانی دربسته بندی تحویل کارگاه می‌شود، باید نام محصول، نوع، وزن و نام تولیدکننده مصالح بر روی بسته بندی‌ها درج شده باشد. همین اطلاعات باید بر روی بارنامه مواد به هنگام تحویل مواد به کارگاه، به مهندس ناظر ارائه شود. انبار کردن مواد پوزولانی باید به همان صورتی باشد که در مورد سیمان عمل می‌شود.

8- 3- 4-3- تضمین کیفیت

تضمین کیفیت مواد پوزولانی علاوه بر این‌که از طریق کسب مدرک رسمی تولیدکننده درمورد کیفیت محصول توسط پیمانکار و ارائه آن به مهندس ناظر انجام می‌شود، شامل نمونهگیری، آزمایش و کسب اطمینان از انطباق خواص پوزولان‌ها با معیارهای انطباق مندرج در این دفترچه مشخصات و بازرسی‌های عینی خواهد بود.

8- 3- 4-4- معیارهای انطباق

8- 3- 4-4-1- خواص شیمیایی

خواص شیمیایی مواد پوزولانی (به جز دوده سیلیسی) باید منطبق بر الزامات مندرج درجدول (8-10) باشد.

جدول 8- 10- خواص شیمیایی مواد پوزولانی (درصدوزنی)

نوع ماده پوزولانی

 C F N

 50 70 70 حداقل مجاز مجموع درصدهای دی اکسید سیلیکون(SiO2) اکسید آلومینیوم(Al O2 3) و اکسید آهن(Fe O2 3)

 5 5 4 حداکثر درصد مجاز تری اکسید گوگرد(SO3)

 3 3 3 حداکثر مجاز درصد رطوبت

 6 6 10 حداکثر درصد مجاز کاهش وزن در حرارت

 1/5 1/5 1/5 حداکثر درصد قلیایی‌های محلول(Na O2 )

 روش‌های آزمایش‌های مندرج در این جدول مبتنی بر دت 304 یا ASTM C618 خواهد بود.

8- 3- 4-4-2- خواص فیزیکی

خواص فیزیکی مواد پوزولانی (به جز دوده سیلیسی) باید منطبق برمندرجات جدول (8-11) باشد.

جدول 8- 11- خواص فیزیکی مواد پوزولانی (درصدوزنی)

نوع ماده پوزولانی

 C F N

 34% 34% 34% ریزدانگی: حداکثر مانده بر الک شماره 325(μm45)در آزمایش دانه بندی به روش خیس

 75 75 75 شاخص مقاومتی: حداقل درصد کنترل باسیمان پرتلند پس از 7 روز

 75 75 75 حداقل درصد کنترل با سیمان پرتلند پس از 28 روز

 105 105 115 حداکثر درصد آب ضروری نسبت به کنترل

 0/8 0/8 0/8 سلامت: حداکثر درصد انبساط اتوکلاو

 5%

 5%

 5%

 5%

 5%

 5% الزامات همگنی: چگالی و ریز دانگی هر نمونه به تنهایی نباید نسبت به میانگین نتایج آخرین ده آزمایش انجام‌شده یا مقدار اعلام شده توسط تولیدکننده (و یا میانگین تمام نتایج هنگامی‌که تعداد آزمایش‌های انجام‌شده کم‌تر از ده آزمایش باشد)، بیش‌تر از مقادیر زیر اختلاف داشته باشد:

حداکثر اختلاف چگالی نسبت به میانگین

حداکثر اختلاف مانده بر الک شماره 325 (μm45)نسبت به میانگین

 روش‌های آزمایش‌های مندرج در این جدول مبتنی بر دت 304 یا ASTM C618 خواهد بود.

درصورت تشخیص مهندس ناظر باید خواص تکمیلی فیزیکی مواد پوزولانی (به جز دوده سیلیسی) آزمایش و کنترل شود، تا اطمینان حاصل شود که ماده پوزولانی با الزامات مندرج در جدول (8-12) انطباق دارد.

جدول 8- 12- خواص تکمیلی فیزیکی

نوع ماده پوزولانی

 C F N

- 255 - »ضریب مضاعف« که برحسب محصول افت وزنی در حرارت و ریزدانگی در آزمایش دانه‌بندی به روش خیس محاسبه می‌شود. حداکثر درصد مجاز مانده بر الک شماره 325 (μm45)

- 255 - حداکثر افزایش جمع شدگی ناشی از خشک شدن نسبت به میلههای ملاتی ساخته‌شده از مخلوط کنترل، پس از 28 روز

»الزامات همگنی«: مقدار افزودنی حبابسازی لازم برای تولید 18 درصد حباب هوا در ملات نسبت به مقدار مصرف شده در ملات کنترل نباید بیش‌تر از 20 درصد اختلاف داشته باشد.

 0/0 2%

 0/0 2%

 75%

 0/0 2% واکنش پذیری با قلیایی‌ها ی سیمان:

حداکثر کاهش انبساط ملات پس از 14 روز حداکثر انبساط پس از 14 روز

 روش‌های آزمایش‌های مندرج در این جدول مبتنی بر دت 304 یا ASTM C618 خواهد بود.

8- 3- 4-5- آزمایش‌ها

روش‌های نمونه گیری و آزمایش مواد پوزولانی باید منطبق بر استاندارد ASTM C311 باشد.

8- 3- 4-6- بازرسی‌های عینی

مواد پوزولانی باید به‌گونه‌ای انبار شود که دسترسی به آن‌ها برای بازرسی‌ها به سهولت میسر باشد. تمام امکانات برای اخذ نمونه‌ها و انجام بازرسی‌ها در محل تولید، انبارفروشنده و یا کارگاه باید توسط پیمانکار فراهم شود.

8- 3- 4-7- عدم مطابقت با معیارهای انطباق

اگر ماده پوزولانی هر یک از خواص مندرج در این مشخصات را تأمین نکند، باید به سرعت از کارگاه بیرون برده شود. پاکت هایی که بیش‌تر از %5 نسبت به وزن نوشته‌شده بر پاکت اختلاف داشته باشد، مرجوع خواهد شد. اگر میانگین وزن 50 پاکت از یک محموله، بیش‌تر از 5 درصد اختلاف نسبت به وزن نوشته‌شده بر پاکت‌ها داشته باشد، تمام محموله مرجوع خواهد شد.

درصورتی‌که بیش‌تر از 6 ماه از آخرین آزمایش‌های انجام‌شده بر مواد پوزولانی انبار شده گذشته باشد، این مواد قبل از استفاده در بتن باید دوباره مورد آزمایش قرار گیرد.

8- 3-5- افزودنی‌های شیمیایی

8- 3- 5-1- انواع افزودنی‌های شیمیایی

افزودنیهای شیمیایی در یکی از طبقات زیر رده بندی می‌شود:

نوع A - افزودنی کاهنده آب نوع B - افزودنی کندگیر کننده نوع C - افزودنی تندگیر کننده

نوع D - افزودنی کاهنده آب و کندگیرکننده نوع E - افزودنی کاهنده آب و تندگیر کننده نوع F - افزودنی فوق روان کننده

نوع G - افزودنی فوق روان کننده و کندگیر کننده

8- 3- 5-2- بسته بندی

بر روی بسته بندی افزودنی‌های شیمیایی، اعم از پاکت (برای افزودنی‌های جامد)، ظروف پلاستیکی یا شیشه ای (برای افزودنی‌های مایع)، باید نام تولیدکننده، نام محصول، نوع افزودنی بر اساس رده بندی مندرج دربند 8-3-5-1 و وزن یا حجم خالص افزودنی به روشنی درج شده باشد. همین اطلاعات با ذکر چگونگی بسته بندی محصول (فله، پاکتی و غیره) باید در بارنامه هر محموله افزودنی قید شده باشد.

8- 3- 5-3- انبار کردن

افزودنیهای شیمیایی باید در ساختمانی مناسب که به‌خوبی آببندی شده باشد و افزودنی‌ها را از یخزدگی و رطوبت محافظت کند، انبار شود. نحوه انبار کردن افزودنی‌ها به‌گونه‌ای خواهد بود که دسترسی به آن‌ها برای بازرسی‌ها به سهولت میسر باشد.

8- 3- 5-4- تضمین کیفیت

تضمین کیفیت افزودنیهای شیمیایی شامل نمونهگیری، آزمایش‌های اولیه، آزمایش‌های مکمل (برای کنترل کیفیت)، آزمایش‌های همگنی و هم ارزی (بنابر تشخیص مهندس ناظر) و اندازه‌گیری، تطابق با الزامات است.